Pages

ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရား နွင့္ ဗုဒၶဘာသာ The Buddha (BC 623- BC 543) အပိုင္း (၈) by ၿမိဳ ႔မ ျမင့္ၾကြယ္ Myoma Myint Kywe



The Buddha (BC 623- BC 543)
ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရား နွင့္ ဗုဒၶဘာသာ   
အပိုင္း () Part 8
Researched by- Myoma Myint Kywe
ၿမိဳ ႔မ ျမင့္ၾကြယ္


သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္ က်င့္၀တ ္(၁)

(Basic etiquette, morality and ethics in Buddhism)
က်င့္၀တ္-ဟူသည္ ေရွာင္သင့္သည့္ အရာမ်ားကိုေရွာင္၍ ေဆာင္သင့္သည့္ အရာ မ်ားကို ေဆာင္ကာအၿမဲတေစ ထိန္းသိမ္းလိုက္နာအပ္သည့္ သို႔တည္း မဟုတ္၊ ေဆာင္ ရြက္ရမည့္ ကိုယ္ေစာင့္တရားမ်ားကို ေခၚဆိုပါသည္။

သားသမီးတိုင္းတြင္ မိဘဟူသည္ ရွိရာ၏။ ထို႔အတူ မိဘတိုင္းတြင္လည္း သားသမီးဟူသည္ရွိရာ၏။ သို႔ျဖစ္ရကား ယေန႔ေခတ္သမယ အခါတြင္သား သမီး တို႔ကလည္း ၄င္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္စပ္ဆိုင္ေသာ ၀တ္တရားမ်ားကို မသိၾကေတာ့၊ အေလးကရု မျပဳၾကေတာ့သလို၊ အခ်ဳိ႕အခ်ဳိ႕ေသာ မိဘမ်ား ကလည္း သားသမီးတို႔အေပၚတြင္ အလိုလိုက္ လြဲတတ္ၾကသလို တစ္ခ်ဳိ႕ ကား သားသမီးတို႔အေပၚ မိဘတို႔ ထားအပ္ေသာ၊ ရွိအပ္ေသာ ၀တ္တရား တို႔ကို ေက်ပြန္ေအာင္ပင္ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ၾကေတာ့ပဲ တာ၀န္ပ်က္ကြက္ လာ ၾကသည္လည္း ေတြ႔ျမင္လာရေလသည္။

ဤတြင္မက ဆရာႏွင့္တပည့္ ဆက္ဆံေရး၊ လင္မယားတို႔၏ ဆက္ဆံ ေရး၊ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းတို႔၏ ဆက္ဆံေရး၊ ကၽြန္ႏွင့္ သခင္ ( အလုပ္ရွင္ ႏွင့္ အလုပ္သမား ) တို႔အၾကား အျပန္အလွန္ရွိအပ္သည့္ ဆက္ဆံေရး၊ ဆရာႏွင့္ ဒကာတို႔၏ အျပန္ အလွန္ ဆက္ဆံေရး၊ စသည္ျဖင့္ ေျမာက္ျမားစြာရွိခဲ့ေလရာ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦးႏွင့္ အျပန္အလွန္ ထားရွိအပ္သည့္ ၀တၱရားမ်ားကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ နားလည္မႈ မ်ား အားနည္းလာၾကသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရွိလာရျပန္သည္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကား သိပင္မသိၾကေတာ့ေပ။

သို႔ျဖစ္ရကား ထိုထိုေသာ သူမ်ားသိရွိနားလည္ ႏိုင္ေစရန္ႏွင့္ မိမိတို႔၏ ၀တၱရားမ်ားကိုေသာ္၄င္း၊ မိမိတို႔ႏွင့္ဆိုင္ရာ အပိုင္းမ်ားကို သိရွိနားလည္လာ ၾက၍ လိုက္လံက်င့္ႀကံႏိုင္ေစျခင္းအတြက္ ႏွင့္ အနာဂါတ္ လူငယ္တို႔အတြက္ ရည္ရြယ္၍ ဤေနရာမွတစ္ဆင့္ျပန္လည္ေဖာက္သည္ခ် တင္ျပအပ္ပါသည္။

သဂၤဇာဆရာေတာ္၏ သိဂၤါေလာ၀ါဒ ဆံုးမစာ   
ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ တရားေတာ္မ်ားသည္ တကယ္ခ်မ္းသာအစစ္ျဖစ္ေသာ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ကို ဦးတည္၍ ေဟာေတာ္မူထား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ က်မ္းစာမ်ား၌ ဘုရားရွင္၏ အဆံုးအမသာသနာ ပိဋကတ္သံုးပံုကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္လွ်င္ ေဗာဓိပကၡိယတရား ၃၇-ပါးျဖစ္၏။
ယင္းကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္လွ်င္ မဂၢင္ ၈-ပါးျဖစ္၏။
ယင္းကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္လွ်င္ သီလ သမာဓိ ပညာ သိကၡာ ၃-ပါး ျဖစ္၏။
ယင္းကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္လွ်င္ အရဟတၱဖိုလ္ဟူေသာ ျပည့္စံုမႈ ရသ၊ အရဟတၱဖိုလ္ဟူေသာ အရသာတမ်ိဳးသာ ရွိသည္ဟု ဆိုထားေပသည္။( ၀ိ-႒၊ ၁-၁၃)

ဘုရားရွင္၏ ဆႏၵေတာ္ကလည္း သတၱ၀ါအားလံုးကို အရိယာျဖစ္ေစလိ္ုေတာ္မူ၏။ သို႔ရာတြင္ သတၱ၀ါအမ်ိဳးအစား မ်ားစြာရွိရာ အားလံုး ကၽြတ္တမ္းမ၀င္ႏိုင္ေသးပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ တရားေဟာရာတြင္ သတၱ၀ါတို႔၏စရိုက္ (အျဖစ္မ်ားေသာတရား)၊ အဇၩာသယ (ဓာတ္ခံ)၊ ဥပနိႆယ (အားႀကီးေသာ မွီရာအေၾကာင္း ေရွးေကာင္းမႈ) တို႔ကို ၾကည့္၍ သရဏဂံုတည္မည့္သူ ျဖစ္လွ်င္ သရဏဂံုတည္ရံုမွ်၊ ငါးပါးသီလ ေစာင့္ထိန္းႏိုင္မည့္သူျဖစ္လွ်င္ ငါးပါးသီလ လံုျခံဳရံုမွ် စသည္အားျဖင့္ တန္ရံုတန္ရံုမွ် တရားေတာ္ကို ေဟာေတာ္မူေပသည္။ (ဓမၼပဒ ႒၊ ၁-၄)

ထိုသို႔ေဟာေတာ္မူရာ၌ အဆင့္အတန္း ျမင့္ေသာ သမထ၀ိပႆနာ က်င့္စဥ္မ်ား ပါ၀င္သလို လူ႔ေလာကအလိုက္ က်င့္ရမည့္ က်င့္စဥ္မ်ားလည္း ပါ၀င္ေပသည္။ မွန္၏။ မဂၤလသုတ္ေတာ္ကိုၾကည့္ပါ။ ေရွးဦးစြာ လူမိုက္ကို မေပါင္းႏွင့္၊ လူလိမၼာကို ေပါင္းသင္းပါ၊ စသည္ျဖင့္ ေလာကီမဂၤလာ က်င့္ဖြယ္ရာမ်ားကို ျပည့္ျပည့္စံုစံု ညႊန္ျပေတာ္မူ၏။ ထိုေလာကီမဂၤလာ သက္သက္ျဖင့္ မလံုေလာက္ေသး၍ တေပါ စ ျဗဟၼစရိယဥၥ၊ အရိယသစၥာန ဒႆနံ၊ နိဗၺာန သစၧိကိရိယာ စ=တရားက်င့္၊ သစၥာေလးပါးသိ၊ နိဗၺာန္မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္း(ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္ျဖစ္ရျခင္း) သည္ မဂၤလာ-ဟုလည္းေကာင္း။ ဖု႒ႆ ေလာကဓေမၼဟိ-စသည္ျဖင့္ ရဟႏၲာျဖစ္ရျခင္းသည္ မဂၤလာ-ဟုလည္းေကာင္း ေဟာေတာ္မူထားေပသည္။




သိဂၤါလသုတ္ေတာ္

(
၁) ကမၼကိေလသ=စိတ္ကို ညစ္ႏြမ္းေစေသာ အကုသိုလ္အလုပ္ေလးမ်ိဳး။
(
၂) စတု႒ာန=မေရာက္ထိုက္ေသာ အဂတိ တရားေလးပါး။
(
၃) ဆအပါယမုခ=စီးပြားပ်က္ေၾကာင္း ေျခာက္ပါး စသည္မ်ား။
(၄) မိတ္ေဆြတု၊ မိတ္ေဆြစစ္ လကၡဏာမ်ား။
(
၅) မိဘက်င့္၀တ္၊ သားသမီးက်င့္၀တ္၊ လင္က်င့္၀တ္၊ မယားက်င့္၀တ္၊ ဆရာက်င့္၀တ္၊ တပည့္က်င့္၀တ္ စသည္မ်ားကို အက်ယ္ေဟာေတာ္မူထားေပသည္။ (ဒီ ၃-၁၄၅)

ဤသုတ္ေတာ္ကို သိဂၤါလသတို႔သားအား အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာေတာ္မူအပ္ေသာ သုတ္ေတာ္ျဖစ္၍ သိဂၤါလသုတၱ-ဟု သဂၤါယနာတင္မေထရ္တို႔ နာမည္တပ္ေတာ္မူ၏။ ( ဒီ-႒ ၃-၁၂၄)

အခ်ိဳ႔ဆရာမ်ားက သိဂၤါလသတို႔သားအား ဆံုးမၾသ၀ါဒေပးအပ္ေသာ သုတ္ေတာ္ျဖစ္၍ သိဂၤါေလာ၀ါဒ-သုတ္ေတာ္ဟု ေခၚၾက၏။ ဤသုတ္ေတာ္၌ လူ၀တ္ေၾကာင္တို႔ က်င့္ဖြယ္ရာမ်ား ျပည့္ျပည့္စံုစံု ပါ၀င္သျဖင့္ ဂိဟိ၀ိနယ-လူ၀တ္ေၾကာင္တို႔၏ ၀ိနည္း၊ (၀ါ) လူ႔က်င့္၀တ္သုတ္ေတာ္ျဖစ္၏။ ဤက်င့္၀တ္မ်ားကို လက္ေတြ႔က်င့္သံုး လိုက္နာပါက မဆုတ္ယုတ္ဘဲ ဧကန္တိုးတက္ႀကီးပြားမည္-ဟု အ႒ကထာဆရာက မွတ္ခ်က္ျပဳေတာ္မူသည္။ (ဒီ-႒၊ ၃-၁၄၁)။

ထိုသုတ္ေတာ္ကို လူတို႔လြယ္လြယ္ကူကူ နားလည္ေစရန္ ေရွးဆရာေတာ္မ်ားက ျမန္မာစကားေျပျဖင့္လည္းေကာင္း၊ လကၤာေဆာင္ပုဒ္မ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေရးေတာ္မူခဲ့ၾကေပသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ အလယ္ေလာက္၌ ဘႀကီးေတာ္မင္းဟုေခၚေသာ စစ္ကိုင္းမင္းႏွင့္ နန္းမေတာ္ မယ္ႏုတို႔လက္ထက္တြင္ ထင္ရွားေသာ ဆရာေတာ္ ဦးဗုဓ္သည္ သိဂၤါလသုတ္ေတာ္ကို အေျခခံ၍ ဂိဟိ၀ိနယ-က်မ္းကို ေရးသားေတာ္မူ၏။ ယင္းက်မ္း၌ သိဂၤါလသုတ္ေတာ္လာ အဓိပၸါယ္မ်ားကို စကားေျပျဖင့္ ေဖာ္ျပရံုသာမက လကၤာေဆာင္ပုဒ္မ်ားစြာျဖင့္ ေရးေတာ္မူေပသည္။

ထိုဆရာေတာ္ ဦးဗုဓ္၏-ဂိဟိ၀ိနယ-က်မ္း၌ ပါဠိေတာ္မွာ ေဟာေတာ္မူသည့္ အစဥ္အတိုင္း ကမၼကိေလသ ေလးပါးမွစ၍ အက်ဥ္းအက်ယ္ ျပည့္ျပည့္စံုစံု တက်မ္းလံုး ျခံဳမိေအာင္ လကၤာပိုဒ္ေပါင္း ၃၁-ပုဒ္ျဖင့္ ေရးေတာ္မူသည္။ ဆရာေတာ္၏ လကၤာမ်ားသည္ အဓိပၸါယ္ျပည့္စံု၏။ က်မ္းဂန္ႏွင့္ ညီ၏။ အဓိပၸါယ္ေလးနက္၏။ သို႔ရာတြင္ လင့္က်င့္၀တ္၊ မယားက်င့္၀တ္ ဆိုင္ရာ စသည္၌ ေပၚလြင္မႈ နည္း၏။

ဤအခ်က္ကို သတိျပဳမိဟန္တူေတာ္မူေသာ သဂၤဇာဆရာေတာ္က သားသမီးက်င့္၀တ္၊ မိဘက်င့္၀တ္၊ တပည့္က်င့္၀တ္၊ ဆရာက်င့္၀တ္၊ လင့္က်င့္၀တ္၊ မယားက်င့္၀တ္ စသည္တို႔အတြက္ လကၤာအသစ္ ထပ္မံေရးသားေတာ္မူေပသည္။ ထိုလကၤာမ်ားကို သိဂၤါေလာ၀ါဒဆံုးမစာ-ဟု နာမည္ေပးေတာ္မူ၏။ တိေလာကလံုး၊ ညြတ္ရံုးဦးခ်၊ ႏႈိင္းမမွ်သား၊ ဘုရားေရႊစက္၊ ေရာင္ျပိဳးျပက္ကို၊ ဦးထက္တင္ထား၊ ရိုညြတ္တြား၍-ဟု အစခ်ီ၍ လကၤာပိုဒ္ေပါင္း ၁၃-ပိုဒ္၊ သံေပါက္ ၃-ပုဒ္ျဖင့္ ေရးသားေတာ္မူခဲ့ေပသည္။

ယခုေခတ္ ရွင္လူအမ်ားရရွိ၍ အသံုးျပဳေနေသာ

(
၁) ေကၽြးေမြးမပ်က္၊ ေဆာင္ရြက္စီမံ၊ -စေသာ သားသမီးက်င့္၀တ္။
(
၂) မေကာင္းျမစ္တာ၊ ေကာင္းရာညႊန္လတ္-စေသာ မိဘက်င့္၀တ္။
(
၃) ညီညာထၾကြ၊ ဆံုမနာယူ-စေသာ တပည့္က်င့္၀တ္။
(
၄) အတတ္လည္းသင္၊ ပဲ့ျပင္ဆံုးမ၊ စေသာ ဆရာက်င့္၀တ္။
(
၅) မထီမဲ့ကင္း၊ အပ္ႏွင္းဥစၥာ-စေသာ လင္က်င့္၀တ္။
(
၆) အိမ္တြင္းမႈလုပ္၊ သိမ္းထုပ္ေသခ်ာ-စေသာ မယားက်င့္၀တ္ လကၤာတို႔သည္ သဂၤဇာဆရာေတာ္၏ လက္ရာမ်ား ျဖစ္ေပသည္။

သား/သမီး က်င့္၀တ္(၅)ပါး
ေကၽြးေမြးမပ်က္၊ ေဆာင္ရြက္စီမံ၊ ေမြခံထိုက္ေစ၊ လွဴမွ်ေ၀၍၊
ေစာင့္ေလမ်ဳိးႏြယ္၊ ၀တ္ငါးသြယ္၊ က်င့္ဖြယ္ သားတို႔သာ။
သားသမီးတို႔တြင္လည္း အၿမဲတမ္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္အပ္သည့္ ကိုယ္ ေစာင့္တရား က်င့္၀တ္ (၅) ပါးရွိပါသည္။ ထို(၅)ပါးတို႔တြင္-

ေကၽြးေမြးမပ်က္- ဟူသည္ သားသမီးမ်ားက မိဘမ်ားကို တစ္ဖန္ျပန္လည္ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ လုပ္ကိုင္ ေကၽြးေမြးၾကရာတြင္ မိဘမ်ားအေပၚတြင္ ျငဴစူ အမ်က္ထြက္၍ ေအာ္ေငါက္ျခင္း၊ အလုပ္အေကၽြးပ်က္ျခင္း တို႔ကိုဆိုလိုပါ သည္။ ထိုသို႔မျဖစ္ရာ။ မျငဴစူ မေစာင္းေျမာင္းရာ။

ေဆာင္ရြက္စီမံ- သားသမီးမ်ားက မိဘမ်ားအေပၚတြင္ ေန႕စဥ္ေဆာင္ရြက္ ျပဳစု ေပးစရာရွိသည့္ ျပဳဖြယ္ကိစၥ အ၀၀ကို မေမ့မေလ်ာ့ေဆာင္ရြက္ စီမံၾကရ မည္ကိုဆိုလိုပါသည္။

ေမြခံထိုက္ေစ- ဟူသည္ကား သားသမီးတို႔သည္ မိဘမ်ားက ေပးအပ္မည့္ အေမြမ်ားကို ခံယူထိုက္ေသာ သူမ်ားျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနထိုင္ၾကရမည္ ကို ဆိုလိုရင္း ျဖစ္သည္။ မိဘမ်ား၏ ေကာင္းေမြ ဆိုးေမြဟူသမွ်ကို ခံယူ ထိုက္ေသာ သူမ်ားျဖစ္ၾကရေပမည္။

လွဴမွ်ေ၀၍ -ဟူသည္ သားသမီးမ်ားက မိဘမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္၍ အလွဴ အတန္းအမ်ားကို ေပးကမ္း လွဴဒါန္း စြန္႔ႀကဲအပ္ၾကေပသည္။

ေစာင့္ေလမ်ဳိးႏြယ္-သားသမီးတို႔သည္ မိဘတို႔၏ မ်ဳိး႐ိုးဂုဏ္သိကၡာႏွင့္တကြ ထံုးတမ္းအစဥ္အလာ ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာတရားတို႔ကို အစဥ္မပ်က္ေအာင္ အသက္ႏွင့္ေသာ္လည္း ရင္း၍ေစာင့္ထိန္းတတ္ၾကရမည္ ျဖစ္သလို၊ ေစာင့္ ထိန္းအပ္ေပသည္။

မိဘ က်င့္၀တ္(၅)ပါး

မေကာင္းျမစ္တာ၊ ေကာင္းရာညႊန္လတ္၊ အတတ္သင္ေစ၊
ေပးေ၀ႏွီးရင္း၊ ထိမ္းျမားျခင္းလွ်င္၊ ၀တ္ငါးအင္၊ ဖခင္မယ္တို႔တာ။

မေကာင္းျမစ္တာ
ဟူသည္ကား ---မိဘတို႔သည္ မိမိတို႔၏ သားသမီးမ်ားမွ မေကာင္းမႈ တစ္စံုတစ္ရာ ျပဳလုပ္ေနသည္ကို သိပါက အလိုလိုက္၍ လက္ပိုက္ၾကည့္ေန ျခင္းငွာ မ်က္ႏွာလႊဲခဲပစ္မေနၾကပဲ တားျမစ္ပိတ္ပင္သင့္သည္မ်ားကို တားျမစ္ ၍ ဆံုးမသင့္သည္မ်ားကိုလည္း ဆံုးမရန္ လိုအပ္လွေပသည္။

ေကာင္းရာညႊန္လတ္
ဟူသည္ကား ---မိဘတို႔သည္ မိမိတို႔၏ သားသမီးမ်ားအား အႀကံေကာင္း ဥာဏ္ေကာင္းမ်ားကုိေပး၍ လိုအပ္သည့္ လမ္းညႊန္မႈမ်ားေပးအပ္ကာ ပဲ့ျပင္ ထိန္းေၾကာင္းအပ္သည္သာ။

အတတ္သင္ေစ
ဟူသည္ကား ---မိဘတို႔သည္ မိမိတို႔၏ သားသမီးမ်ားအား ၄င္းတို႔၏ ဘ၀ေရွ႕ေရး အတြက္ သိသင့္သိထိုက္ တတ္သင့္တတ္ထိုက္ေသာ အတတ္ ပညာ/နည္းပညာမ်ားကို သင္ၾကားေပးၾကရေပမည္။

ေပးေ၀ႏွီးရင္း
ဟူသည္ကား ---မိဘတို႔သည္ မိမိတို႔၏ သားသမီးမ်ားဘ၀ေရွ႕ေရးအတြက္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား လုပ္ကိုင္ရာတြင္လိုအပ္သည့္ အရင္းအႏွီးမ်ားထုတ္ ေပးျခင္း၊ သား/သမီးတို႔၏ ဘ၀ေရွ႕ေရးအတြက္ မတည္ေငြမ်ားကို ထည့္၀င္ စိုက္ထူေပးထားျခင္း တို႔ကို တင္ႀကိဳ၍ ျပဳလုပ္ထားေပးအပ္ေပသည္။

ထိမ္းျမားျခင္း
ဟူသည္ကား ---မိဘတို႔သည္ မိမိတို႔၏ သားသမီးမ်ား အရြယ္ေရာက္ လူလားေျမာက္လာသည့္ အခါ သမီးကညာ အခါမလင့္ရာ ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အတိုင္း မိမိတို႕၏ သား/သမီးတို႔ႏွင့္ သင့္သင့္ရာကိုေရြး၍ အိမ္ေထာင္ရက္သားခ်ေပးျခင္း (၀ါ) ထိမ္းျမာမဂၤလာေဆာင္က်ဥ္းေပးျခင္း ကိုလည္း အခ်ိန္မီျပဳအပ္၏။

တပည့္ က်င့္၀တ္(၅)ပါး
ညီညာထၾကြ၊ ဆံုးမနာယူ၊ လာမူႀကိဳဆီး၊ ထံနီးလုပ္ေကၽြး၊
သင္ေတြးအံရြတ္၊ တပည့္၀တ္၊ မခၽြတ္(၅)ခုသာ။

ညီညာထၾကြ
ဟူသည္ကား -------ဆရာႏွင့္ တပည့္အၾကားတြင္ ထားအပ္၊ သိအပ္၊ က်င့္ အပ္ေသာ၊ က်င့္၀တ္တစ္ခုမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ဆရာ/ဆရာမမ်ား စာသင္ခန္း အတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္လာသည့္အခါ ညီညာစြာျဖင့္ ထိုင္ရာမွထ၍ ႏႈတ္ခြန္း ဆက္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။

ဆံုးမနာယူ
ဟူသည္ကား ------တပည့္ျဖစ္သူမ်ားသည္ ဆရာ/ဆရာမမ်ား၏ သြန္သင္ ဆံုးမမႈ အဆံုးအမမ်ားကို လိိုက္နာ က်င့္ႀကံၾကရမည္ျဖစ္သည္။

လာမူႀကိဳဆီး
ဟူသည္ကား -----တပည့္တို႔သည္ ဆရာ/ဆရာမမ်ား မိမိတို႔ထံလာသည္ ကို ေတြ႔ျမင္ပါက၄င္း၊ မည္သည့္ေနရာတြင္ ေတြ႔သည္ျဖစ္ေစ၊ ခရီးဦး ႀကိဳ ဆိုၾကရမည္ျဖစ္သည္။

ထံနီးလုပ္ေၾကြး
ဟူသည္ကား ------တပည့္တို႔သည္ ဆရာ/ ဆရာမမ်ားထံပါးတြင္ အလုပ္ အေၾကြး ျပဳသင့္္ၾကပါသည္။

သင္ေတြးအံရြတ္
ဟူသည္ကား -------တပည့္တို႔သည္ ဆရာ /ဆရာမမ်ား သင္ၾကားပို႔ခ် လိုက္ေသာ သင္ခန္းစာမ်ားကို ေန႔စဥ္ႏွင့္ အမွ် သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ၾကရ မည္ ျဖစ္သကဲ့သို႔ အစဥ္ ေတြးေတာႀကံဆ သင္အံရြတ္ဖတ္ေနၾကရ မည္ျဖစ္ ေပသည္။





ဆရာ က်င့္၀တ္(၅)ပါး

အတတ္လည္းသင္၊ ပဲ့ျပင္ဆံုးမ၊ သိပၸမခ်န္၊ ေဘးရန္ဆီးကာ၊
သင့္ရာအပ္ပို႔၊ ဆရာတို႔၊ က်င့္ဖို႔၀တ္(၅)ျဖာ။

အတတ္လည္းသင္
ဟူသည္ကား -----ဆရာ/ ဆရာမမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ တပည့္မ်ားအေပၚတြင္ အသိပညာ/အတတ္ပညာမ်ားကို ကၽြမ္းက်င္ တတ္ေျမာက္သည္ အထိ သင္ ၾကား ေပးၾကရမည္ ျဖစ္သည္။

ပဲ့ျပင္ဆံုးမ
ဟူသည္ကား -----ဆရာ /ဆရာမတို႔သည္ မိမိတို႔၏ တပည့္မ်ား အေပၚတြင္ သြန္သင္ ဆံုးမ၍ အၿမဲတေစ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ား ကိုသာ ညႊန္ၾကားထိန္း မတ္ ေပးၾကရမည္ျဖစ္သည္။

သိပၸမခ်န္
ဟူသည္ကား -----ဆရာ /ဆရာမမ်ားသည္ တပည့္မ်ား အေပၚတြင္ ၀ိဇၨာ ပညာမ်ားအျပင္ သိပံၸပညာမ်ားကိုလည္း သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ေစၾကရ မည္ျဖစ္ေပသည္။

ေဘးရန္ဆီးကာ
ဟူသည္ကား ------ ဆရာ/ဆရာမမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ တပည့္မ်ားအေပၚ တြင္ က်ေရာက္ဆဲ (သို႔တည္းမဟုတ္) က်ေရာက္လာမည့္ ေဘး/အႏၱရာယ္ မ်ားမွ ကာကြယ္တားဆီး ေပးၾကရမည္ျဖစ္သည္။

သင့္ရာအပ္ပို႔
ဟူသည္ကား ------ ဆရာ/ ဆရာမတို႔သည္ မိမိတို႔၏ တပည့္မ်ားအား အျခားေသာ အတတ္ပညာမ်ားကို သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ေစျခင္းငွာ ၄င္းတို႔ ႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္မည့္ အတတ္ပညာမ်ားကို သင္ၾကားေပးမည့္ အျခားေသာ ဆရာ/ဆရာမတို႔ထံ လႊဲေျပာင္းအပ္ႏွံေပးၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ 

လင္ က်င့္၀တ္(၅)ပါး
လင္က်င့္၀တ္
မထီမဲ့ကင္း
အပ္ႏွင္းဥစၥာ
မိစာၦမမွား
၀တ္စားဆင္ယင္
ျမတ္ႏိုးၾကင္
ငါးအင္ လင္က်င့္ရာ။

မယား က်င့္၀တ္(၅)ပါး
အိမ္တြင္းမႈလုပ္၊
သိမ္းထုပ္ေသခ်ာ၊
မိစၦာၾကဥ္ေရွာင္၊
ေလ်ာ္ေအာင္ျဖန္႔ခ်ိ၊
ပ်င္းရိမမူ၊
၀တ္(၅)ဆူ၊
အိမ္သူ က်င့္အပ္စြာ။

သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္ က်င့္၀တ္(၂)  

မိတ္ေဆြ က်င့္၀တ္ (၅)ပါး

ေပးကမ္းခ်ီးျမွင့္၊
ကိုယ္ႏွင့္ယွဥ္ထား၊
စီးပြားေဆာင္ရြက္၊
ႏႈတ္ျမြက္ခ်ဳိသာ၊
သစၥာမွန္ေစ၊
၀တ္ငါးေထြ၊
က်င့္ေလမိတ္သဟာ။

အလုပ္ရွင္က်င့္၀တ္ (၅)ပါး

၀စြာေကၽြးေမြး၊
ျပဳေရးစီရင္၊
နာလွ်င္ကုေစ၊
ငွေ၀ရသာ၊
အခါကိုလႊတ္၊
အရွင္၀တ္၊
မခၽြတ္(၅)ခုသာ။

အလုပ္သမားက်င့္၀တ္ (၅)ပါး
အိပ္ေသာ္ ေနာက္က်၊
ထေသာ္ကားေရွး၊
ေပးမွယူအပ္၊
ေစ့စပ္ေဆာင္ရြက္၊
ေက်းဇူးျမြက္၊
(၅)ခ်က္ ကၽြန္က်င့္ရာ။

ဒါယကာ က်င့္၀တ ္(၅)ပါး
ေမတၱာစိတ္သက္၊
ေဆာင္ရြက္ ခ်စ္ၾကင္၊
ခင္မင္ႏႈတ္ခ်ဳိ၊
လိုလွ်င္ဖိတ္ထား၊
တတ္အားလွဴေစ၊
၀တ္(၅)ေထြ၊
ျပဳေလ ဒါယကာ။

ရဟန္း က်င့္၀တ္(၆)ပါး
မေကာင္းျမစ္တား၊
ေကာင္းရာညႊန္လစ္
အသစ္ေဟာၾကဴး၊
နာဖူးထပ္မံ၊
နတ္ထံတင္ရာ၊
ေမတၱာလည္းျပဳ၊
ရဟန္းမႈ၊
ေျခာက္ခုလြန္ေသခ်ာ။

ဥစၥာပ်က္ျခင္း အျပစ္(၆)ပါး

ဥစၥာယုတ္ျခင္း၊
ျငင္းခုန္မ်ားစြာ၊
ေရာဂါထူေျပာ၊
ေက်ာ္ေစာမဲ့တံု၊
မလံုအဂၤါ၊
ပညာနည္းရွား၊
ဤ(၆)ပါးကား၊
ေသာက္စား ေသစာအျပစ္တည္း။

ေသရည္ေသာက္ျခင္း အျပစ္(၆)ပါး
ေသစာေသာက္စား၊
လမ္းသြားခါမဲ့၊
ရွင့္သဘင္၊
ေပ်ာ္ရႊင္အံေလာင္း၊
မေကာင္းမိတ္ဖ်င္း၊
ပ်င္းရိျခင္းကား၊ ယိုယြင္းဥစၥာ ပ်က္ေၾကာင္းတည္း။

အခါမဲ့သြားလာျခင္း အျပစ္(၆)ပါး
ကိုယ့္သားမယား၊
တျခားဥစၥာ၊
လံုရာမဲ့ေရွာင္း၊
မေကာင္းအရာ၊
ရြံရွာေလအပ္၊
ယိုးစြပ္ေ၇ာက္မႈ၊
ဆင္းရဲစု၊ (၆)ခု ခါမဲ့သြားျခင္းတည္း။

သဘင္ပြဲလမ္း အျပစ္(၆)ပါး
ကျခင္းတစ္လီ၊ သီျခင္းတစ္သီး၊ မႈတ္တီးသဘင္၊ ၿပိန္ဖ်င္းတစ္အုပ္၊ လက္ခုပ္တစ္တီး၊ အိုးစည္တစ္ဖ်ာ၊ ရွိရာရွာ၍၊ ဥစၥာပ်က္မႈ၊ ဤ (၆) ခုကား၊ ၾကည့္႐ႈသဘင္အျပစ္တည္း။

ေလာင္္းကစားသူ အျပစ္(၆)ပါး
ေအာင္သူရန္ပြား၊
႐ႈံးသားစိုးရိမ္၊
စည္းစိမ္ေလ်ာ့ပါး၊
တရားသဘင္၊
မ၀င္သက္ေသ၊
မိတ္ေဆြႏွိမ့္ဆို၊
မလိုထိမ္းျမား၊ ဤ (၆)ပါးကား၊
ေပ်ာ္ပါးေၾကြအန္ အျပစ္တည္း။

မိတ္ေဆြပ်က္ အျပစ္(၆)ပါး
ေၾကြအန္ၾကဴးထ၊
မိန္းမၾကဴးေထြ၊
ေသစာၾကဴးမႈ၊
အတုျပဴျငား၊
လွည့္စားတစ္ေထာက္၊
မ်က္ေမွာက္လွည့္ခ်က္၊
ႏိုင္ထက္လုယူ၊
ဤသူေျခာက္ပါး၊
မိတ္ျဖစ္လားေၾကာင့္၊
ပ်က္ျပားမိတ္ေဆြ၊ အျပစ္တည္း။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ မိတ္ေဆြတု မိတ္ေဆြစစ္အၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္စပ္လ်ဥ္း၍ သိဂၤါေလာ၀ါဒ သုတ္တြင္ ေဟာၾကားေဖာ္ျပေတာ္မူခဲ့ပါသည္။


မိတ္ေဆြတု (၄) ေယာက္
(၁)     အညဒတၳဳဟရ   -        စင္စစ္အားျဖင့္ သူကသာေဆာင္ယူတက္သူ၊
(၂)     ၀စီပရမ          -        စကားအားျဖင့္ ေပးတက္သူကဲ့သို႔ ျဖစ္သူ၊
(၃)     အႏုပီယဘာဏီ  -        အလိုလိုက္၍ အႀကိဳက္ကိုသာ ေျပာတက္သူ၊
(၄)     အပါယသဟာယ -        ပ်က္စီးေၾကာင္းအမႈတို႔၌ အေပါင္းအေဖာ္ျဖစ္သူ။

ဤေလးမ်ိဳးသည္ မိတ္ေဆြဟုေခၚေသာ္လည္း မိတ္ေဆြစစ္ဟု မမွတ္ယူႏိုင္ေသာ မိမိ၏အက်ိဳစီးပြားကို ပ်က္စီးေစႏိုင္ေသာ မိတ္ေဆြအတုမ်ားဟု ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။ ထိုေလးမ်ိဳးတြင္ ထပ္မံ၍ပိုင္းျခားေလေသာအခါ တစ္မ်ိဳးလွ်င္ ေလးမ်ိဳးစီထပ္ခြဲျခမ္းကာ စုစုေပါင္း ၁၆ မ်ိဳးကို ဘုရားရွင္သည္ သိဂၤါေလာ၀ါဒ သုတ္တြင္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

(၁) အညဒတၳဳဟရ - စင္စစ္အားျဖင့္ သူကသာေဆာင္ယူတက္သူ
အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ျပခ်က္
အညဒတၳဳ - စင္စစ္အားျဖင့္ + ဟရ- သူကသာ ေဆာင္ယူတက္၊ သူကသာအသာယူတက္ေသာ မိတ္ေဆြတု
(က)    မိတ္ေဆြ၏အိမ္သို႔သြားသည့္အခါ မိမိကေပးဖို႔မရည္႐ြယ္ဘဲ ထိုအိမ္၌ အ၀တ္စသည္ကိုျမင္၍ လိုခ်င္ေသာေၾကာင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ အခါခါ အိမ္ရွင္ေပးလာေစရန္ ထုိပစၥည္းကို ခ်ီးမြမ္း၏။ အိမ္ရွင္က မေပးလိုက္လွ်င္ မေကာင္းေသာၾကာင့္ ထုိပစၥည္းကို ေပးလိုက္ရ၏။ ထိုသူသည္လည္း မိတ္ေဆြတုျဖစ္၏။
(ခ)     မိတ္ေဆြအိမ္သို႔သြားေသာအခါ မိမိကလက္ေဆာင္အနည္းငယ္ကို ယူသြား၍ မိတ္ေဆြထံမွမ်ားမ်ားရယူဖို႔ရန္ ေမွ်ာ္လင့္သူ၊ သို႔ တည္းမဟုတ္ ႀကံစည္သူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အားထုတ္ျပဳမူသူ၊ ထိုသူသည္လည္း မိတ္ေဆြတုသာျဖစ္၏။
(ဂ)     မိမိတြင္ ေဘးဒုကၡတစ္စံုတစ္ခုျဖစ္ေနခ်ိန္၀ယ္ မိတ္ေဆြ၏အကူအညီကိုလိုလား၍ အလုပ္ကို (အေစအပါးကဲ့သို႔) အလြန္ျပဳလုပ္ ေပးတက္ေသာ္လည္း မိမိမွာေဘးရန္မရွိလွ်င္ေသာ္ကား ထိုကဲ့သို႔ မလုပ္ေသာသူ၊
(ဃ)    မိတ္ေဆြအျဖစ္ျဖင့္ေပါင္းေသာ္လည္း တကယ္အက်ိဳးလိုလား၍ ေပါင္းသည္မဟုတ္၊ မိမိအတြက္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ အက်ိဳးကို ေမွ်ာ္လင့္၍ ေပါင္းေဖာ္သူ။။။
ဤေလးမ်ိဳးသည္ သူ႕ဘက္ကခ်ည္း အသာယူ၍ေပါင္းေသာေၾကာင့္ မိတ္ေဆြစစ္ မဟုတ္ မိတ္ေဆြတု သာျဖစ္၏။

(၂) ၀စီပရမ စကားအားျဖင့္ ေပးတက္သူကဲ့သို႔ ျဖစ္သူ
အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ျပခ်က္
၀စီ      - စကားသာလွ်င္ + ပရမ         - အလြန္အတိုင္းအရွည္ရွိသူ၊ စကားအားျဖင့္သာ ေပးတက္သူကဲ့သို႔ျဖစ္၍ စင္စစ္အားျဖင့္ကား မေပးတက္ေသာ (ႏႈတ္သာပါ၍ လက္မပါေသာ ) မိတ္ေဆြတုလည္း ေလးမ်ိဳးရွိျပန္၏။
(က)    လြန္ေလၿပီးေသာ ပစၥည္းျဖင့္ ေလာကြက္လုပ္တက္သူ (မိမိအိမ္သို႔ မိတ္ေဆြလာလွ်င္ အို.. မေန႔ကေတာ့မလာဘဲကိုး.. မေန႔က စားစရာေတြေပါလိုက္တာက်ဳပ္က မိတ္ေဆြလာမလားလို႔ လာမလားကိုေတာင္ ေမွ်ာ္ေနမိေသးတယ္.. အခုေတာ့ အားလံုးကုန္သြား ၿပီ.. ”…“  မႏွစ္က ခင္ဗ်ားက မလာဘဲကိုဗ်မႏွစ္ကစပါးအေတာ္ရတယ္.. သည္ႏွစ္ေတာ့မရဘူး..
ဤသို႔စသည္ျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာပစၥည္း အရာ၀တၳဳတို႔ျဖင့္ ေလာကြတ္လုပ္တတ္သူ။
(ခ)     ေနာက္လာမည့္ပစၥည္း၀တၳဳမ်ားျဖင့္ ေလာကြတ္လုပ္တက္သူ၊( မည္သည့္အခါမွာ စားေသာက္ဖြယ္လုပ္ပါဦးမယ္၊ အဲဒီအခါေတာ့ မိတ္ေဆြကို အေၾကာင္းၾကားႏိုင္ပါလိမ့္မယ္၊ ယခုႏွစ္ေတာ့ လယ္ေတြအေတာ္ေကာင္းပါတယ္၊ လယ္ၿပီးတဲ့အခါေတာ့ မိတ္ေဆြကို ၾကည့္႐ႈေထာက္ပံ့ႏိုင္စရာရွိပါတယ္၊ ဤသို႔စသည္ျဖင့္ မေပၚေပါက္ေသးေသာ ပစၥည္း အရာ၀တၳဳတို႔ျဖင့္ ေလာကြတ္လုပ္တတ္သူ။
(ဂ)     စကားျဖင့္ေလာကြတ္လုပ္တက္သူ၊ (သူကျမင္းေပၚမွာစီးေနတုန္း မိတ္ေဆြကိုျမင္လွ်င္ လာေလ စီးလွည့္ပါဦးလားဟုလည္း ေကာင္း၊ သူကအ၀တ္ေကာင္းေကာင္း၀တ္ေနစဥ္ မိတ္ေဆြကိုျမင္၍ ဒီအ၀တ္ဟာ မိတ္ေဆြနဲ႔သိပ္ေတာ္တာပဲ.. ဒါေပမယ့္ က်ဳပ္မွာလည္း ဒီတစ္ထည္တည္း ရွိေနလို႔ဟုလည္းေကာင္း ဤသို႔ေသာ စကားျဖင့္ အမွန္တကယ္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းမရွိဘဲ ေလာကြတ္လုပ္တက္သူ။
(ဃ)    အကူအညီေတာင္းလွ်င္ အေၾကာင္းမညီၫြတ္သူ၊ (တစ္စံုတစ္ခုကိစၥရွိ၍ အကူအညီေတာင္းလာလွ်င္, ဥပမာ- လွည္းကို ခဏငွား ေလလွ်င္ လွည္းဘီးပ်က္ေနတယ္၊ ၀င္႐ိုးက်ိဳးေနတယ္၊စသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မည္သည့္ကိစၥအတြက္ လိုက္ခဲ့စမ္းပါဟု ေျပာလွ်င္ က်ဳပ္မွာသြားစရာရွိေနလို႔စသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေငြကိုေခ်းငွားလွ်င္ မလြယ္ေသးလို႔ပါစသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း ခ်က္ခ်င္းျပဳဖြယ္ ကိစၥအတြက္ ကူညီဖို႔ေျပာလာလွ်င္ အေၾကာင္းမညီမၫြတ္သည္ကို ေျပာဆိုတက္သူ။)

(၃) အႏုပီယဘာဏီ - အလိုလိုက္၍ အႀကိဳက္ကိုသာ ေျပာတက္သူ
အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ျပခ်က္
အႏုပီယဘာဏီ            -        အႏုပီယ - ေလ်ာ္ေသာ၊ ခ်စ္ဖြယ္စကားကိုသာ + ဘာဏီ - ေျပာေလ့ရွိသူ ။ အလိုလိုက္၍ အႀကိဳက္ကိုသာေျပာ ေလ့ရွိသူလည္း ေလးမ်ိဳးရွိျပန္၏။
(က)    သတ္မႈ၊ ခိုးမႈ၊ မိန္းမလိုက္စားမႈ၊ ေသရည္ေသာက္မႈ စေသာမေကာင္းမႈတစ္ခုခုကို ျပဳဖို႔ရန္တိုင္ပင္လာေသာအခါ ေကာင္းသားပဲ ျပဳၾကစို႔ဟု သေဘာၾကေအာင္ လိုက္၍ေျပာတက္သူ။
(ခ)     “ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတစ္ခုခုကို ျပဳၾကစို႔ဟုတိုင္ပင္လာေသာအခါလည္းျပဳၾကစို႔ဟုပင္ လိုက္လိုက္ေလ်ာေလ်ာ ေျပာတက္သူ၊ ဤသို႔ေျပာဆိုျခင္းကား မိတ္ေဆြ၏အက်ိဴးကို လိုက္ေသာေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ တစ္စံုတစ္ခုရည္႐ြယ္ခ်က္ရွိ၍ အယံုအၾကည္ရွိေအာင္ လိုက္ေလ်ာျခင္းသာျဖစ္၏။
(ဂ)     မိမိေရွ႕မွာသာလွ်င္ ခ်ီးမြမ္းစကားကိုေျပာဆို၍ မိမိကြယ္ရာတြင္ မ်ားစြာ ကဲ့ရဲ႕႐ႈံ႕ခ်တတ္သူ။
(ဃ)    ကြယ္ရာ၌ကား အျပစ္ကိုေျပာတက္၊ အက်ိဳးပ်က္စီးေအာင္လုပ္တက္သူ၊ (ဤသူမ်ိဳးကို ဟိေတာပေဒသ ၀ယ္ အိုးႏႈတ္ခမ္း၌ ႏို႔ရည္ေတာ္ကို ျပ၍ အတြင္းကအဆိပ္ျပည့္ေနေသာ အဆိပ္ရည္အိုးႏွင့္တူသူဟုဆို၏။)
ဤလူေလးမ်ိဳးသည္လည္း မိမိအလိုလိုက္၍ အႀကိဳက္ကိုေျပာေနေစကာမူစင္စစ္အားျဖင့္ အက်ိဳးပ်က္ေအာင္ျပဳေနေသာေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတုသာျဖစ္၏။

(၄) အပါယသဟာယ - ပ်က္စီးေၾကာင္းအမႈတို႔၌ အေပါင္းအေဖာ္ျဖစ္သူ
အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ျပခ်က္
အပါယသဟာယ -        အပါယ - ပ်က္စီးေၾကာင္းအမႈတို႔၌ + သဟာယ - အေပါင္းအေဖာ္ျဖစ္သူ။
(က)    ေသရည္ေသရက္ေသာက္ရာ၌ ေသာက္ေဖာ္ေသာက္ဖက္ျဖစ္သူ၊
(ခ)     အခ်ိန္မေတာ္လမ္းထြက္၍ လွည့္လည္ရာ၌ လည္ေဖာ္လည္ဖက္ျဖစ္သူ၊
(ဂ)     ပံဲြသဘင္ကို ေပ်ာ္႐ႊင္လွည့္လည္၍ အလုပ္ပ်က္ေအာင္ၾကည့္႐ႈရာ၌ သြားေဖာ္သြားဘက္ျဖစ္သူ၊
(ဃ)    အေလာင္းအစား အကစားအလုပ္၌ ကစားေဖာ္ျဖစ္သူ၊
ဤလူေလးမ်ိဳးသည္လည္း ဥစၥာပ်က္စီးေၾကာင္းကိစၥ၌ အေဖာ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မိတ္ေဆြတုသာျဖစ္၏။

သန္႔ရွင္းမႈ ႏွစ္မ်ိဳး
သန္႔ရွင္းမႈသည္ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာကိုယ္ ဟူေသာ အဇၩတ အတြင္းဓာတ္ သန္႔ရွင္းမႈ, အ၀တ္အစား အိပ္ရာ ေနရာစေသာ ဗဟိဒၶ သန္႔ရွင္းမႈ ဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိ၏။





TAGS:
Myoma Myint Kywe, Myoma Myint Kywe articles 2014, Karate Myint, Buddhism, Buddha BC 623, Buddha articles 2014, Buddhism booksie, Booksie Myoma Myint Kywe,
ၿမိဳ ႔မ-ျမင့္ၾကြယ္
Metta 2014, About Metta 2014, Metta articles 2014, Metta Is Essential (Metta ist wichtig), มิวม่า มิตร จอย    เมตตา Burmese Buddhism 2014, Burmese Buddhism articles, Theravada Buddhism articles, Theravada Buddhism 2014, Theravada monks 2014, Metta in Theravada Buddhism, Buddha and Metta, Metta meditation 2014 article, What is metta in Buddhism, what is Buddhism 2014, Myint Kywe, Myint Buddhism, Myoma Myint Kywe 2014, Articles of Myoma Myint Kywe, Buddha was born in BC 623, Buddhist philosophy 2014, Buddhism logic,