Pages

ျမတ္ ဗုဒၶ ႏွင့္ ႏို႔တစ္လံုးဖိုး by- ၿမိဳ ႔မ ျမင့္ၾကြယ္ Myoma Myint Kywe




ျမတ္ ဗုဒၶ ႏွင့္ ႏို႕တစ္လံုးဖိုး
(မိဘေက်းဇူးကို ေက်ေျပေအာင္ တံု႔ဆပ္နည္း)


Researched by- Myoma Myint Kywe
ၿမိဳ ႔မ ျမင့္ၾကြယ္
 


ေထရ၀ါဒ သာသနာေတာ္ျမတ္သည္ "ျမတ္ဗုဒၶ"၏ သာသနာေတာ္သာလွ်င္ ျဖစ္ပါ၏။
ဘုရားရွင္သည္ ဤသာသနာေတာ္ျမတ္ကို ေလးသေခၤ်ႏွင့္ ကမာၻတစ္သိန္းဟူေသာ အခ်ိန္ ႏွင့္ပါရမီေတာ္မ်ားကို အရင္းအႏွီးျပဳ ၿပီးမွ တည္ေဆာက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါ၏။

ေက်းဇူးႀကီးလွ မိႏွင့္ဖ
မျမင္ခင္က၊ ရႈမ၀တည့္
ျမင္ရေသာခါ၊ ရတနာတည့္
ငယ္ခါေသာ္ သား၊ ႀကီးေသာ္ အားတည့္
ျမင့္မားရည္ေမွ်ာ္၊ ေတာ္ထက္ေတာ္တည့္
လူေမာ္လူခၽြန္၊ ျဖစ္ထြန္းရန္တြက္
ႀကိမ္ဖန္ဆံုးမ၊ သြန္သင္ျပသည္
မိဘေက်းဇူး ျမင္းမိုရ္ဦး။

ပညာကိုသင္၊ ေက်ာင္းကိုခင္ေအာင္
စာသင္မပ်င္း၊ ဖ်င္းညံ႔ကင္းေအာင္
ေပါင္းသင္းဆက္ဆံ၊ စိတ္ဓာတ္မွန္ေအာင္
ကိုယ္ခႏၶာက်န္း၊ သန္မာစြမ္းေအာင္
စိတ္၀မ္းႏွလံုး၊ သူေတာ္ထံုးကို
ျပံဳးရင္းဆံုးမ၊ သြန္သင္ျပသည္
မိဘေက်းဇူး ျမင္းမိုရ္ဦး။

စကားရိုင္းပ်၊ မေျပာရဘူး
ေဒါသမ်က္မာန္၊ မခက္ထန္ဘူး
ဆူညံဟိန္းေဟာက္၊ မျခိမ္းေျခာက္ဘူး
စိတ္ဓာတ္ညင္သာ၊ ႏႈတ္ခ်ိဳသာလ်က္
ၾကင္နာဆံုးမ၊ သြန္သင္ျပသည္
မိဘေက်းဇူး ျမင္းမိုရ္ဦး။
သတၱိဗ်တၱိ၊ စြမ္းရည္ျပည့္ဖို႔
တတ္သိကၽြမ္းက်င္၊ လူရာ၀င္ဖို႔
လ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္၊ ကူညီတတ္ဖို႔
စိတ္ဓာတ္တည္ၾကည္၊ ေယာက်္ားပီဖို႔
နားလည္က်င့္ၾကံ၊ လိုက္နာရန္တြက္
ဖန္ဖန္ဆံုးမ၊ ညႊန္ဆံုးျပသည္
မိဘေက်းဇူး ျမင္းမိုရ္ဦး။

ေၾသာ္-
မေကာင္းခြာပယ္၊ တားဆီးဖယ္လ်က္
ေကာင္းဖြယ္လမ္းမွန္၊ ျပကာညႊန္လ်က္
တတ္ပြတ္ပညာ၊ ကိုယ္စီပါလ်က္
ဥစၥာႏွီးရင္း၊ လုပ္ခြင္သြင္းလ်က္
ခ်စ္ျခင္းမေသြ၊ လက္ထပ္ေစလ်က္
မိေမြဖတာ၊ ငါးျဖာျမတ္ဂုဏ္
ေက်ရံုမက၊ ပိုလြန္းလွ၏။
မိဘေက်းဇူး၊ ျမင္းမိုရ္ဦးေၾကာင့္
ဆြတ္ခူးေအာင္ပန္း၊ လူ႔ရပ္၀န္းမွာ
ဆင္ျမန္းကာျဖင့္၊ အေျခတင့္မွ
ႀကီးစြာ့ေမတၱာ၊ မႏႈိင္းသာဟု
ရင္မွာညြတ္ကိုင္း၊ ေတြးမိတိုင္းလွ်င္
သြင္သြင္ဦးခိုက္မိတကား...
ၾကည္ညိဳေလးစား ဦးညြတ္တြား။


ကိုခ်ဳိစံ

-------------------------------------------------------------------------------------
မိဘေမတၱာသည္ အတိုင္းအစမရွိ ႀကီးမားလွသည္။ ေက်းဇူးသည္လည္း အနႏၱျဖစ္သည္။ သားသမီးတိုင္းသည္ မိဘေက်းဇူးကို သိၿပီးျပန္ဆပ္တတ္ေသာသူ လြန္စြာမွ နည္းပါးလွ
သည္။ ေက်းဇူးဆပ္သည္ပဲထားဦး၊ သာမာန္ပုထုဇဥ္မ်ားအဖို႔ မိဘေက်းဇူးကို ေက်ေအာင္
ဆပ္ႏိုင္ဖုိ႔ လြန္စြာ ခဲယဥ္းသည္။ သို႔ရာတြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကမူ မိဘေက်းဇူးကို
ေက်ေအာင္ဆပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ နတ္၊ လူ၊ ျဗဟၼာမ်ားစြာတို႔ကို ျမတ္စြာဘုရားက နိဗၺာန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ေပးခဲ့သည့္အျပင္ ဖခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဒနမင္းႀကီးကိုလည္း သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္၊ ရဟႏၱာျဖစ္သည္အထိ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ 

ထို႔အျပင္ နတ္ျပည္တက္၍ မိခင္ မယ္ေတာ္ မိနတ္သား (မယ္ေတာ္မာယာ) ကို  အဘိဓမၼာတရားေဟာၾကားၿပီး ေက်းဇူးဆပ္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။  မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီကိုလည္း ရဟႏၱာမ ျဖစ္သည္အထိ ေက်းဇူးဆပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။

မည္သည့္ေခတ္က မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္က စတင္၍ သံုးႏႈန္းခဲ့သည္ဟု မသိပါ။ ျမန္မာဗုဒၶ
ဘာသာ၀င္မ်ားအၾကားတြင္ အမွန္တရား ပမာ လက္ဆင့္ကမ္းေျပာဆို သံုးႏႈန္းေရးသားေနေသာ စကားတစ္ခုရွိသည္။ ယင္းကား "ဘုရားရွင္ေသာ္မွ ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာေက်"  ဟူ၍ျဖစ္သည္။ လံုး၀ မျပဳသင့္ေသာ အမွား သာ ျဖစ္ပါ၏။ 



မိခင္ေမတၱာဖြဲ႔ သီခ်င္းတို႕တြင္လည္း ထိုစကားကို ၾကားရဖူးပါသည္။ မိဘေမတၱာဖြဲ႔ စာစီစာကံုးတို႔တြင္လည္း ထိုစာသားကို ေတြ႕ျမင္ရဖူးသည္။ လူၾကီးမိဘတို႔က သားသမီးတို႔ကို မိဘေက်းဇူး သိရန္ ဆိုဆံုးမသည့္ အခါတြင္လည္း ထို"အသံုးအႏႈန္း" ကို ကိုးကားေျပာဆိုတတ္ၾက၏။

မိဘေတြရဲ႕ ေမတၱာကို အထင္ေသးတဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႕ ေျပာဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့.. သားသမီးေတြ အေပၚမွာထားတဲ့ မိဘေတြရဲ႕ ေမတၱာေတာ္ဟာ တန္ခိုး အနႏၲပါပဲ။

စာေရးသူႏွင့္ စာေရးသူ၏ ေမာင္ႏွမမ်ား သည္ လူမွန္းသိသည့္အရြယ္မွ စ၍ မိခင္

ေဒၚျမင့္ျမင့္ဝင္း (ေခၚ) ေဒၚအမာ ႏွင့္ ဖခင္ ျမိဳ႕မ ဦးသန္းၾကြယ္
တို႔ကို စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ထားခဲ့ပါသည္။ ေဝယာဝစၥမ်ား အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျဖည့္စည္းေပးခဲ့ပါသည္။ မိဘ ၂ ပါး ဆံုးမ စကားႏွင့္ လမ္းညႊန္ခ်က္ကို  ေမာင္ႏွမမ်ား ကိုယ္စီလိုက္နာခဲ့ပါသည္။ ေကၽြးေမြးျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္
ခဲ့ပါသည္။

မိခင္သည္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာသာ ပံုမွန္ တရား
အားထုတ္ေနေသာ္လည္း မိုးကုတ္ ဝိပႆ     နာ  ရိပ္သာသို႔ တရားစခန္းဝင္ရန္ တိုက္တြန္းေပးခဲ့သည့္အျပင္ တရားစခန္းသို႔ မွန္မွန္ပို႔ေပးခဲ့ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မိဘေက်းဇူးကို ဆပ္၍ ကုန္ႏိုင္ပါ။ မိမိဘဝ၏ ဘယ္ေသာအခါမွ မေမ့ႏိုင္ေသာ၊ ေက်းဇူးႀကီးမားေသာ၊ ထာဝရေက်းဇူးရွင္ႀကီးမ်ား ဟု သက္မွတ္ယံုၾကည္လ်က္ရွိပါသည္။ ျမန္မာဆို႐ိုးစကားတစ္ခုျဖစ္ေသာ မေသခင္ လုပ္ေကၽြး၊ ေသရင္ အမ်ွေပး ဆိုသည့္ စကားႏွင့္အညီ မိဘႏွစ္ပါး ကြယ္လြန္ၿပီးေသာေန႔မွစ၍ ယေန႔တိုင္ ေန႔စဥ္ အမ်ွေပး ကုသိုလ္လုပ္လ်က္ ရွိပါသည္။

မိမိႏွင့္ မိမိ၏ ေမာင္ႏွမ သာမက မိဘေက်းဇူး ၾကီးမားပံုကိုေတာ့ လူ ေတာ္ေတာ္
မ်ားမ်ား သိျပီးသားျဖစ္မယ္လို႕ ယူဆေမ်ွာ္လင့္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ တခ်ိဳ႕ လူအမ်ားစု လူၾကီးေရာ လူငယ္ပါ အလြဲသိေနတဲ့ အေတြးေလး ရွင္းသြားေစခ်င္ျပီး မိဘေက်းဇူး အေက်ဆပ္တပ္ဖို႕ အတြက္ပါ။

ယင္းစကားမွန္၏ - မွား၏ ဟူသည္ကို မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ၏ ျမတ္စြာဘုရားထံ
ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ေလ့လာၾကည့္ရံုမွ်ႏွင့္ အေျဖမွန္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။
မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီက ဘုရားရွင္အား ဤသို႔ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါ၏။

"သားေတာ္ ဘုရား၊ သားေတာ္ဘုရားကို မယ္ေတာ္က တိုက္ေကၽြးခဲ့တဲ့ ပကတိႏို႔ရည္က သားေတာ္ရဲ ႔ပကတိ ကိုယ္ခႏၶာ ၾကီးထြားျပီး အို၊ နာ၊ ေသ ကိုပဲ ေပးစြမ္းႏိုင္ပါတယ္။ သားေတာ္ဘုရားက မယ္ေတာ္ကို တိုက္ေကၽြးတဲ့ ဓမၼႏို႔ရည္က မယ္ေတာ္ရဲ႔တရားခႏၶာကိုယ္ၾကီးကို ၾကီးထြားေစျပီး မအို၊ မနာ၊ မေသရာ ျမတ္နိဗၺာန္ကို ေပးပါတယ္။ သားေတာ္ ဘုရားကို မယ္ေတာ္က တိုက္ေကၽြးခဲ့တဲ့ ပကတိႏို႔ရည္ထက္ သားေတာ္ဘုရားက တိုက္ေကၽြးခဲ့တဲ့ ဓမၼႏို႔ရည္က တန္ဖိုးၾကီးလွပါတယ္။ သားေတာ္ဘုရားသည္ မယ္ေတာ္အေပၚမွာ ႏို႔ဖိုးအေၾကြးမရွိေတာ့ပါ။ ႏို႔ဖိုးေၾကြးေက်ပါျပီ "

မိေထြးေတာ္ "ေဂါတမီ" ကိုယ္ေတာ္တိုင္က ဘုရားရွင္အား ႏုိ႔ဖိုးေၾကြးမရွိေတာ့ပါ ဟု ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါလ်က္ ဘုရားရွင္ေသာ္မွ ႏို႔တစ္လံုးဖိုးေက် ဟူေသာ စကားကို စတင္၍ ျဖန္႔ျဖဴးသူက ျဖန္႔ျဖဴးျပီး မေ၀ဖန္ မစိစစ္မူလ်က္ လြယ္လြယ္ပင္ ႏို႔သက္ခံျခင္း၊ ယူငင္သိမ္းပိုက္လက္ခံျခင္းမွာ မ်ားစြာ ၀မ္းနည္းဖြယ္ေကာင္းလွပါ၏။

ဘုရားရွင္သည္ မိေထြးေတာ္ "ေဂါတမီ" အေပၚတြင္သာ
ေက်းဇူး ကို ေက်ျပြန္ေအာင္ ေပးဆပ္ႏိုင္ပါ၏ေလာ။ ေမြးမယ္ေတာ္ျဖစ္ေသာ "မယ္ေတာ္မာယာ" အေပၚတြင္လည္း ေမြးေက်းဇူးကို ေက်ေအာင္ဆပ္ႏိုင္ပါ၏ေလာ။
ဆန္းစစ္ေသာ္ - ျမတ္စြာဘုရားသည္ မယ္ေတာ္ရင္း မယ္ေတာ္မာယာ ကိုလည္း နတ္ျပည္တက္၍ အဘိဓမၼာတရားေဟာၾကားျပီး ေက်းဇူးဆပ္ေတာ္မူခဲ့ပါ၏။

ဘုရားရွင္၏ အဘိဓမၼာတရားကို နာၾကားျပီးေသာအခါ "မယ္ေတာ္ မိနတ္သား" မွာ
ေသာတာပန္ျဖစ္သြားျပီး "ဘံုစဥ္စံ အရိယာ" ျဖစ္သြားေသာေၾကာင့္
"
အပါယ္ေဘး" မွ လြတ္ေျမာက္သြားခဲ့ပါသည္။

ဤသို႕ျဖင့္ ဘုရားရွင္သည္ "မိခင္ရင္း" အေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊
"
မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ" အေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ မိခင္ေက်းဇူးမ်ားကုိ ေက်ေျပေစရန္ အျမတ္ဆံုးေသာ ေလာကုတၱရာနည္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးဆပ္ေတာ္မူခဲ့ပါ၏။ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ ေထရီမ သည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္၀ယ္ သကၤန္း၀တ္ မိန္းမတုိ႔တြင္ အစဆုံး ရဟနၱာ ျဖစ္ခဲ႔သည္။ အမ်ိဳးသမီး ရဟန္းမ ဘိကၡဳနီ သာသနာသုိ႔ အရင္၀င္ေရာက္လာၾကသူမ်ားမွာ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ နဲ႔ သာကီ၀င္ မင္းသမီး ငါးရာတုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ အမ်ိဳးသမီး ရဟန္းမ သာသနာတြင္ သစၥာေလးပါး အရင္းဆုံးသိသူ ရဟနၱာ မွာ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ  ျဖစ္သည္။

(
၁) ဘုရားရွင္ေသာ္မွ မိခင္၏ ေက်းဇူးကို ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာ ေက်ေအာင္ ဆပ္ႏို္င္ေတာ္မူသည္မွာ "အမွန္တရား" ေပေလာ။
(
၂) ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တိုင္က "သူသည္ မိခင္၏ ေက်းဇူးကို ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာေက်ေအာင္ ဆပ္ႏိုင္သည္" ဟုမိန္႔ေတာ္မူခဲ့၍ေလာ။
(
၃) မယ္ေတာ္ "မာယာ" ႏွင့္ မိေထြးေတာ္ "ေဂါတမီ" တို႔က ဘုရားရွင္သည္ သူတို႔အေပၚ ႏုိ႔တစ္လံုးဖိုးသာ ေက်ေအာင္ ဆပ္ႏိုင္သည္ဟု ေျပာခဲ့၍ေလာ။
(
၄) ေထရ၀ါဒ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားတြင္ "ဘုရားရွင္ေသာ္မွ ႏို႔တစ္လံုးဖိုးေက်" ဟူေသာ စာသားပါ၀င္ပါ၏ေလာ။ ဤသို႔ဆန္းစစ္ေလ့လာသင့္သည္။
စင္စစ္ေသာ္ "ဘုရားရွင္ေသာ္မွ ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာေက်" ဟူေသာအသံုးအႏႈန္းမွာ
ေထရ၀ါဒ ပိဋကတ္ေတာ္တြင္ လံုး၀ မပါ၀င္ပါ။

မိခင္ေက်းဇူးကို ဖြဲ႕ဆိုရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ "ဘုရားရွင္ေသာ္မွ ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာေက်" ဟူေသာ စကားေၾကာင့္-

(၁) ဤေလာက၌ သူတစ္ထူး၏ ေက်းဇူးကို သိေတာ္မူရ၌ အႏိႈင္းမဲ့ျဖစ္ေတာ္မူေသာ "ဘုရားရွင္" အား ျပစ္မွား ေစာ္ကားရာ ေရာက္ျခင္း။
(
၂) ဘုရားရွင္ေသာ္မွ မိခင္ေက်းဇူးကို ႏို႔တစ္လံုးဖိုးသာ ေက်ေအာင္ဆပ္ႏိုင္ရာ သာမန္ပုထုဇဥ္လူသားတို႕အဖို႔ မိခင္ေက်းဇူးကို ေက်ေျပေအာင္ မဆပ္ႏိုင္သည္မွာ အျပစ္ေျပာဖြယ္မလုိဟူ၍ ခံယူၾကျခင္း၊ မိခင္ေက်းဇူးကို ဆပ္ရေကာင္းမွန္း မသိသူတို႔အဖို႔ ဆင္ေျခတက္စရာ၊ ေစာဒကတက္စရာ "စကား" တစ္ခုအျဖစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ျခင္း။
(
၃) "မိခင္ေက်းဇူး ေက်ေျပေအာင္ဆပ္နည္း" ရုွိသည္ဟုပင္ မသိေတာ့ျခင္း။..... ဟူေသာ "ရလဒ္ဆိုးမ်ား" ထြက္ေပၚလာပါသည္။
ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မိဘ၏ ေက်းဇူးကို အထူးအသိအမွတ္ျပဳေတာ္မူပါ၏။

တိကအဂၤုတၱိဳရ္၊ ၄-ေဒ၀၏ႏုတ၀ဂ္၊ ၅-၁၁ ျဗဟၼကသုတ္တြင္ မိဘေက်းဇူးကို
ဤသို႔ ေဖာ္က်ဴးျမြက္ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါ၏။

"
ရဟန္းတို႔၊ မိမိအိမ္၌ မိဘတို႔ကို ေကၽြးေမြးျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ထားေသာ သားသမီးတို႔သည္ ျဗဟၼာ ႏွင့္ အတူေနထိုင္သည္မည္၏။ မိမိအိမ္၌ မိဘတို႕ကို ေကၽြးေမြးျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ထားေသာ သားသမီးတို႔သည္
လက္ဦးဆရာႏွင့္ အတူ ေနထိုင္သည္မည္၏။

ရဟန္းတို႔၊ ျဗဟၼာဆိုသည္ကား အမိ အဖ တို႔ကိုေခၚေသာ အမည္တည္း။
လက္ဦးဆရာ ဆိုသည္ကား အမိ အဖ တို႔ကိုေခၚေသာ အမည္တည္း။
အေ၀းမွ သယ္ပိုးလာရေသာ ပစၥည္းကိုပင္ ခံယူထိုက္သည့္ အလွဴခံပုဂၢိဳလ္ျမတ္ဆိုသည္ကား အမိ အဖ တို႔ကိုေခၚေသာ အမည္တည္း။
အဘယ့္ေၾကာင့္နည္းဟူမူကား အမိအဖတို႔သည္ သားသမီးတို႔အား အလြန္ေက်းဇူးမ်ားေသာ ပုဂၢိဳလ္၊ ၾကီးျပင္းေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ေသာ ပုဂိၢဳလ္၊ ရင္ေသြးကို ႏုိ႔တိုက္၍ ေမြးျမဴျပဳစုေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔ ျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္တည္း "

ဘုရားရွင္သည္ "မိဘတို႔၏ ေက်းဇူး" ကို အထက္ပါအတိုင္း အသိအမွတ္ျပဳ
ေဖာ္ညႊန္းေတာ္မူခဲ့ျပီး မိဘေက်းဇူးကို ေက်ေျပေအာင္ တံု႔ဆပ္နည္း ကိုလည္း (ဒုကအဂၤုတၱိရ္။ ၄-သမစိတၱ၀ဂ္၊ ဒုတိယသုတ္) တြင္
ေအာက္ပါအတိုင္း နည္းေပးညႊန္ျပ ၾသ၀ါဒေပးေတာ္မူခဲ့ပါ၏။

 "
ရဟန္းတို႔၊ ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးကို လြယ္ကူစြာ ေက်းဇူးတုန္႔ျပန္ဆပ္ႏိုင္သည္ဟု ငါမေဟာေပ။ အဘယ္ပုဂိၢဳလ္ႏွစ္ဦးဟူမူ ေမြးသည့္မိခင္ ႏွင့္ ေမြးသည့္ ဖခင္တို႕ ျဖစ္၏။

ရဟန္းတို႕ အသက္တစ္ရာ တမ္း၌ျဖစ္၍ အသက္တစ္ရာရွည္ေသာသူသည္ (အသက္ထက္ဆံုး) အမိကို လက္်ာပခံုးထက္၌ ထား၍ အဖကိုလက္၀ဲ ပခံုးထက္၌ ထား၍ ထိုပခံုးထက္၌ပင္ အမိအဖတို႔အား မေကာင္းေသာ အနံ႔အသက္ကင္းေအာင္အေမႊးအၾကိဳင္ လိမ္းေပးျခင္း၊ ေညာင္းညာပင္ပန္းျခင္း မရွိေအာင္ ႏွိပ္နယ္ေပးျခင္း၊ ေရေႏြးတန္လွ်င္ ေရေႏြး၊ ေရေအးတန္လွ်င္ ေရေအး ခ်ိဳးေပးျခင္း၊ ေျခဆုပ္လက္နယ္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ လုပ္ေကၽြးျပဳစုရာ၏။
အမိအဖတို႔ကိုလည္း ထိုပခံုးထက္တြင္ပင္ က်င္ၾကီးက်င္ငယ္စြန္႕ျခင္းကို ျပဳကုန္ရာ၏။

ရဟန္းတို႔၊ ဤသို႕ပင္ လုပ္ေကၽြးျပဳစုေသာ္လည္း အမိအဖတို႔အေပၚ၌
လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္သည္ကို ျပဳလုပ္ေပးသည္ မမည္ေသး။
အမိအဖတို႕အား ေက်းဇူးတုံ႔ျပန္ဆပ္သည္ မမည္ေသးေပ။

ရဟန္းတို႔၊ အမွန္စင္စစ္အားျဖင့္ အၾကင္သူသည္ သဒၶါတရား ေခါင္းပါးေသာ မိဘတို႔ကို သဒၶါတရား ရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပး၏။
သီလမရွိေသာ မိဘတို႔ကို သီလရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပး၏။
ႏွေျမာ၀န္တို ေသာ မိဘတို႔ကို စြန္႔ၾကဲလွဴဒါန္းေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပး၏။
ပညာမရွိေသာ မိဘ တို႔ကို ပညာရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပး၏။
ဤသို႕ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ အမိအဖတို႔အေပၚ၌
လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္သည္ကို လုပ္သည္ မည္၏။ "



ဆရာေတာ္ အရွင္ဆႏၵာဓိက ဆရာေတာ္ဘုရားက ဘယ္လိုဆံုးမၾသ၀ါဒ ေပးထားသလဲဆိုေတာ့ သားသမီးေတြ အေပၚမွာ မိဘေက်းဇူး ၾကီးမားတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိဘေမတၱာကို အမႊန္းတင္လြန္းခ်င္တဲ့ အေနနဲ႕ ဘုရားရွင္ေတာင္ မိဘေက်းဇူး ေက်ေအာင္မဆပ္ႏုိင္ဘူးလို႕ ေျပာလိုက္တာဟာ ဘုရားကိုေစာ္ကားရာ ေရာက္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး.. ဘုရားကိုေစာ္ကားရာ ေရာက္သလို တရားကိုလည္း ေစာ္ကားရာေရာက္ပါတယ္ တဲ့ ဒါ ဆရာေတာ္ရဲ႕ ဆံုးမၾသ၀ါဒ စကားေလးပါ။ ဟုတ္ပါတယ္.. တကယ္ေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ မိဘေက်းဇူးကို ႏို႕ႏွစ္လံုးဖိုးလံုး ေက်ေအာင္ ဆပ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶ စာေပ စစ္စစ္ ပိဋိကတ္ေတာ္မွာ အခုိင္အမာ အထင္အရွားရွိပါတယ္။

ပါဠိေတာ္ မူရင္းကေတာ့- ေထရီ အပဒါန ပါဠိေတာ္၊ စာမ်က္ႏွာ (၂၀၉)။ ဂါထာ (၁၃၃)မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပါဠိအနက္- မဟာမုေန - ျမတ္စြာဘုရား၊ တြံ - ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားသည္၊ မယွံ - ဘုရားတပည့္ေတာ္အား၊ ဗႏၶနာရကၡေန - ကိေလသာ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းေၾကာင့္၊ မယွံ - တပည့္ေတာ္၏ အေပၚ၌၊ အနေဏာ - ႏုိ႕ဖိုးေၾကြးကင္းသူသည္၊ ၀ါ - ႏို႕ႏွစ္လံုးဖိုးလံုးေက်ေအာင္ မိခင္ေက်းဇူး ဆပ္ျပီးသူသည္၊ အသိ - ျဖစ္ေတာ္မူပါေပ၏ဲ့။

ဘာလို႕ ႏို႕ဖိုးေက်သြားတယ္ဆိုတာေလး တစ္ခ်က္ေလာက္ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ မိဘေတြရဲ႕ ေမတၱာကို အထင္ေသးတဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႕ ေျပာဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့.. သားသမီးေတြ အေပၚမွာထားတဲ့ မိဘေတြရဲ႕ ေမတၱာေတာ္ဟာ တန္ခိုး အနႏၲပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ မိဘေတြ တိုက္ေကၽြးတဲ့ ေလာကႏို႕ရည္ဟာ တဒဂၤ ႏုိ႕ဆာတဲ့ တဏွာကိုပဲ ပယ္ေဖ်ာက္ ေပးႏုိင္သလို.. တစ္ဘ၀တာအသက္ရွင္ဖို႕ အတြက္ပဲ အေထာက္အပန္႕ ျဖစ္ပါတယ္။

မိခင္ႏို႕ရည္လို႕ေခၚတဲ့ ေလာကႏို႕ရည္ ဟာ အဆင္း အသံ အနံ႕ အရသာ အထိအေတြဆိုတဲ့ အာရံုငါးပါး ကာမဂုဏ္တရားေတြကို ဆာေလာင္မြတ္သိပ္တဲ့ တဏွာ ကိုေတာ့ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ ပယ္ေဖ်ာက္ မေပးႏုိင္ပါဘူး။  ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားလိုက္တဲ့ ဓမၼႏို႕ရည္က်ေတာ့ ဆာေလာင္မြတ္သိတ္တဲ့ တဏွာအားလံုးကို အၾကြင္းမဲ့ ပယ္ေဖ်ာက္ ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဘုရားရွင္ တုိက္ေကၽြးလိုက္တဲ့ ဓမၼႏို႔ရည္ေၾကာင့္ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီဟာ ရဟႏၲာ ျဖစ္သြားျပီး သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ကာ မအို မနာ မေသရာ အျမတ္နိဗၺာန္ကို ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ရပါတယ္။ နိဗၺာန္ကို ဆိုက္ေရာက္သြားတယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ထပ္ဖန္တလဲလဲ ေသေနတဲ့ ေနရာကေန မေသတဲ့ေနရာကို ေရာက္သြားတာပါ။ အျမဲတမ္း ေသရာလမ္းကို သြားေနတဲ့ မိခင္ကို လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းျပီး အျမဲတမ္းမေသရာ နိဗၺာန္ကို ဆိုက္ေရာက္ေအာင္ ဓမၼႏို႕ရည္ တုိက္ေကၽြးျပီး ေက်းဇူးဆပ္လိုက္တဲ့ အတြက္လည္း ဒီတသက္တာ အသက္ရွင္ဖို႕ တုိက္ေကၽြးခဲ့တဲ့ ႏို႕ဖိုးေက်းဇူး အားလံုးေက်သြားတာပါ။

ဆိုလုိရင္း အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီးဟာ သူရဲ႕မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ ေထရီမၾကီးကို ကိေလသာအေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ကယ္တင္ျပီး နိဗၺာန္သို႕ ပို႕ေဆာင္ေပးခဲ့တဲ့အတြက္ မယ္ေတာ့္ေက်းဇူးကို ႏို႕ႏွစ္လံုးဖိုးလံုးေက်ေအာင္ ဆပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါပဲ။

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ျမတ္ဘုရားသည္ ေလာကုတၱရာနည္းအားျဖင့္ မိခင္ေက်းဇူးကို ေက်ေျပေအာင္မိဘေက်းဇူးကို ႏို႕ႏွစ္လံုးဖိုးလံုး ေက်ေအာင္
ေက်ဇူးဆပ္ျပသြားတဲ့ ဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီးကိုလည္း ဤေနရာမွ လက္အုပ္ခ်ီမိုး၍ ရွိခိုးကန္ေတာ့ လိုက္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ကဲ့သို႕ ႏုိ႕ႏွစ္လံုးဖိုးလံုး ေက်ေအာင္ ေက်ဇူးဆပ္ႏုိင္ေသာ သူေတာ္ေကာင္း သူျမတ္ေလာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါေစလို႕ ဆႏၵျပဳ ဆုေတာင္း ေပးလိုက္ပါတယ္။


ေလာဘ-ေဒါသ-ေမာဟ

ေလာဘ-ေဒါသ-ေမာဟ မွာ အကုသိုလ္တရား ၃ ပါး ျဖစ္သည္။

ေလာဘ = တပ္မက္ျခင္း၊ကာမဂုဏ္အာရံုကို ျငိကပ္တပ္မက္ျခင္းသေဘာ။
ေလာဘသည္ ကာမဂုဏ္ အာရံု ကိုတမ္းတမ္းစြဲ၊ ငမ္းငမ္းတက္၊တပ္မက္တြယ္တာ လိုခ်င္သည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ သတၱဝါတို့အား မည္သည့္ အခါမွ် မေရာင့္ရဲ မတင္းတိမ္ေစဘဲ အာရံုသစ္မ်ားကို အျမဲ ရွာေဖြေနေစသည္။ ေလာဘနွင့္ေသသူ၏လားရာဂတိမွာ ျပိတၱာျပည္ျဖစ္သည္။

ေဒါသ = ျပစ္မွားျခင္း၊ခက္ထန္ျကမ္းတမ္းျခင္းသေဘာ။
ေဒါသနွင့္တူေသာ အျပစ္သည္ မရွိဟူ၍ ဘုရားေဟာထားသည္နွင့္အညီ ေဒါသသည္ အဖ်က္ဆီးတတ္ဆံုးေသာတရားျဖစ္၏။ ေျမြေပြးေျမြေဟာက္နွင့္တူ၏။ တက္ျကြေသာ ေဒါသကသာဖ်က္ဆီးတတ္သည္မဟုတ္။ ဆုတ္နစ္ေသာ ေဒါသေျကာင့္ျဖစ္သည့္ စိတ္ပ်က္ျခင္း၊ ေျကာက္လန့္ျခင္း၊ ဝမ္းနည္းပူေဆြးျခင္း၊ငိုျကြေးျခင္း၊ စိတ္နွလံုးမသာယာျခင္း၊လြန္ကဲစြာပူေဆြးျခင္း တို့ကလည္း ကိုယ္စိတ္နွစ္ပါးကို ပ်က္စီးေစသည္။ ေဒါသနွင့္ေသသူ၏လားရာဂတိမွာ ငရဲျပည္ျဖစ္သည္။

ေမာဟ = ေတြေဝျခင္း(မသိတတ္ျခင္း)၊အာရံု၏သေဘာမွန္ကို မသိျခင္း၊ဖံုးကြယ္ျခင္းသေဘာ။
ေမာဟသည္ ရုပ္နာမ္သေဘာ၊ကံသေဘာ၊သစၥာသေဘာ စသည္တို့ကို ဖံုးကြယ္ထားျပီး သတၱဝါတို့အား အေမွာင္တိုက္၌ က်င္လည္ေစသည္..။ ေမာဟနွင့္ေသသူ၏လားရာဂတိမွာ တိရိစၦာန္ျပည္ျဖစ္သည္။

ဒုစရိုက္ ၁၀ ပါး

ငရဲ၊ တိရိ စၦာန္၊ ျပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ အပါယ္ေလးပါးသို့ လားေစတတ္ေသာ ဒုစရိုက္တရား ၁၀-ပါးရွိ၏။

ကာယဒုစရိုက္ ၃-ပါး

(၁) ပါဏာတိပါတ- သူ့အသတ္ကိုသတ္ျခင္း
(၂) အဒိနၷာဒါနာ- သူ့ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊
(၃) ကာေမသု မိစၦာစာရာ- သူ့မယားကို သြားလာလြန္က်ူးျခင္း၊
ဤသံုးပါးကို မေကာင္းမႈကို ကိုယ္ျဖင့္ျပုက်င့္ေသာေျကာင့္ ကာယဒုစရိုက္ ၃-ပါးမည္၏။

ဝစီဒုစရိုက္ ၄-ပါး
(၄) မုသာဝါဒ- မဟုတ္ မမွန္ေသာစကားကို အမွန္အဟုတ္ ျပုလုပ္ေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ပိသုဏဝါစာ- သူနွစ္ေယာက္တို့၏ အခ်စ္ကိုပ်က္ေအာင္ ကုန္းတိုက္ျခင္း၊
(၆) ဖရုသဝါစာ- အျကမ္းအတမ္းေငါက္ငမ္းဆဲေရးျခင္း၊
(၇) သမၹပၸလာပဝါစာ- အေပါ့အဖ်င္း အနွစ္ကင္းေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္း၊
ဤေလးပါးကား မေကာင္းမႈကို နႈတ္ျဖင့္ျပုေသာေျကာင့္ ဝစီဒုစရိုက္ ၄-ပါးမည္၏။

မေနာဒုစရိုက္ ၃-ပါး

(၈) အဘိဇၩာ- သူ၏ဥစၥာကို ငါ့ဥစၥာျဖစ္ေသာ္ ေကာင္းေလစြဟု စိတ္ကေအာက္ေမ့ျခင္း၊
(၉) ဗ်ာပါဒ-သူတစ္ပါးကို ျငိုးထားရန္မက္ နွိပ္စက္ရေအာင္ စိတ္ကျကံေဆာင္ျခင္း၊
(၁၀) မိစာၦဒိဠိ (မွားေသာအယူ)- ဘုရားေဟာမွန္က်မ္းဓမၼခန္ကို ပယ္လွန္စိတ္ထား အယူမွားျခင္း၊

ဤသံုးပါးကား မေကာင္းမႈကို စိတ္ျဖင့္ျကံစည္ေသာေျကာင့္ မေနာဒုစရိုက္ ၃-ပါးမည္၏။



ဥပါဒါန္ေလးပါး

ဥပါဒါန္မ်ိုး ၄-ပါး။ ျပင္းစြာ စြဲလမ္းတတ္ေသာတရား ၄-ပါး။
(၁) ကာမုဒါဒါန္ - ကာမဂုဏ္ကို စြဲလမ္းတတ္ေသာေလာဘ၊
(၂) ဒိ႒ဌုပါဒါန္ - မွားေသာျမင္ျခင္းျဖင့္ စြဲလမ္းတတ္ေသာ ဒိ႒ဌိတရား၊
(၃) သီလဗၺတုပါဒါန္ - ေခြး နြား ျမင္း စသည္တို့ အေလ့အက်င့္ျဖင့္ သံသရာမွစင္ျကယ္၏ဟု စြဲလမ္းတတ္ေသာ ဒိ႒ဌိတရား၊
(၄) အတၱဝါဒုပါဒါန္ - မိမိ၏အယူဝါဒသာမွန္၏ဟု အယူမွားကိုစြဲလမ္းတတ္ေသာ ဒိ႒ဌိတရား။


ဒိဌိျဖစ္ေပၚေစသည့္အေျကာင္းရင္း ရွစ္ပါး
ခနၶာကိုယ္နွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း
သစၥာေလးပါးကို မသိ၍ လည္းေကာင္း
အေတြ့အထိနွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း
မွတ္သားမႈနွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း
အျကံအစည္နွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း
နွလံုးသြင္းမွား၍ လည္းေကာင္း
မိုက္မဲေသာပုဂၢိုလ္နွင့္ေပါင္းသင္းမိ၍ လည္းေကာင္း
သူတစ္ပါး တရားသံနွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း ဒိဌိ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါသည္။


ကုသိုလ္ကံ ၊ အ ကုသိုလ္ကံ

ျပုလုပ္က်င့္ျကံ အားထုတ္ထားေသာ ကုသိုလ္ကံ ၊ အ ကုသိုလ္ကံ(The theory of karma is the theory of cause and effect, of action and reaction; it is a natural law, which has nothing to do with the idea of justice or reward and punishment.") ေတြကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ကုသိုလ္ကံေျကာင့္ ေကာင္းရာ သုဂတိ ေရာက္မည္။ အကုသိုလ္ကံေျကာင့္ မေကာင္းရာ ဒုဂၢတိဘဝေရာက္မည္။ မည္သည့္ဘဝသို့ ေရာက္ေစကာမူ ေသရ ဦးမည္ျဖစ္ေသာေျကာင့္ ကုသိုလ္ကံ ၊ အကုသိုလ္ကံ တို့မွာလည္း တဖန္ေသမည့္ဘဝကိုရေအာင္ ျပုလုပ္ရာ ေရာက္ေနေသာ သတ္တတ္ေသာ ၊ ေသေစတတ္ေသာ မာရ္ပင္ ျဖစ္သည္။ 

အဘိဓမၼာ သေဘာအရဆိုပါကလည္း ကံ သည္ေစတနာ ပဲျဖစ္သည္။
ကံ- ကံ ၏အက်ိုးပါဠိဘာသာ ကမၼ မွ လာသည္။ ျပုမူျခင္း၊ ျပုလုပ္ျခင္း၊ အမႈေဆာင္ျခင္း ကံ၊ အမႈကိစၥကိုဆိုလိုသည္။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္အမ်ားစုသည္ ကံ အဓိပၸာယ္ကို လြဲမွားစြာ ေကာက္ယူနားလည္ျကသည္လည္း ရွိသည္။
ကံ ကို English စကားလံုး Action ဟု အနက္ေပးလွ်င္ ပိုရွင္းလင္း နားလည္နိုင္ပါသည္။ ကံ၏အက်ိုး ကို Re-action ဟု အနက္ေပးလွ်င္ ပိုရွင္းလင္း နားလည္နိုင္ပါသည္။ ထို ကံ (Action) သည္ -

၁။ အက်ိုးစီးပြားကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ကုသိုလ္ကံ(Good action) နွင့္
၂။ အက်ိုးစီးပြားကို ျဖစ္ေစေသာ အကုသိုလ္ကံ(Bad action) ဟူ၍ နွစ္မ်ိုးရွိသည္။


ထို အကုသိုလ္ကံ၊ ကုသိုလ္ကံ သည္လည္း -

၁။ ကိုယ္ျဖင့္ ျပုလုပ္မႈ ကာယကံ၊
၂။ နႈတ္ျဖင့္ ေျပာဆိုမႈ ဝစီကံ၊
၃။ စိတ္ျဖင့္ ျကံစည္မႈ မေနာကံ ဟူ၍ သံုးမ်ိုးရွိသည္။ ကံ ကံ၏အက်ိုး ျဖစ္၏ ။

ေအာက္ပါ  ကံ Karma (သို့မဟုတ္) Kamma ( ၄ ) ခ်က္ ေပၚမူတည္ပါသည္။ ကံ ၊ ကံ ၏အက်ိုး action and re-action (or) law of cause and effect ျဖစ္ထြန္းမႈ ကို အတိုခ်ုပ္ရရင္-၁- ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း အက်ိုး ေပးေသာ ( ဒိဌဓမၼ ေဝဒနိယ ကံ ) ၂- ေနာင္ဘဝမွ အက်ိုး ေပးေသာ ( ဥပ ပဇၨေဝဒနိယ ကံ ) ၃- ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ယခုဘဝေရာ ၊ ေနာင္ဘဝမွာပါ အက်ိုးမ ေပးေသးဘဲ ၊ တတိယ ဘဝမွသည္ ကံပိုင္ရွင္ ထိုလူသား နိဗၺာန္ မရေသးမီ ျကားကာလ တခ်ိန္ခ်ိန္ တြင္ အက်ိုး ေပးမည္။ ( အပရာပရိယ ေဝဒနိယ ကံ ) ၄- ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း လည္း အက်ိုးေပးခြင္.မရ ဘဲ ျကာလာရာမွ အျခားအင္အားျကီး ကံ တခုခုရဲ. ဖ်က္ဆီးျခင္း ခံလိုက္ရေသာ ( အေဟာသိကံ ) တို့ျဖစ္သည္။

အဘိဓမၼာနည္းအရ ဝီထိ တစ္ခုတြင္ ပါဝင္ေသာေဇာ (၇) ျကိမ္ အနက္ ပထမေဇာစိတ္ျဖင့္ ယွဉ္ေသာ ေစတနာကံ သည္ ဒိဌဓမၼအက်ိုး ေပးမည္။ သတၱမ (၇) ေဇာစိတ္နဲ. ယွဉ္ေသာ ေစတနာကံ သည္ ဥပ ပဇၨ ေဝဒနိယ (ဒုတိယဘဝ) အက်ိုး ေပးမည္။ အလယ္ေဇာ (၅) ခုသည္ အပရာပရိယ ေဝဒနိယအက်ိုး ေပးမည္ ။ ထိုကံတို. မရင္.က်က္နိုင္လွ်င္ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားမည္။(က) မေကာင္းေသာကံမ်ား ရွိေသာ္လည္း ေကာင္းေသာကံ အားျကီးေစရန္ ကိုယ္တိုင္ ျပန္လည္စီရင္နိုင္သည္။( ဥပမာ-အရွင္ အဂၤ࿿ုလိမာလ …. လူသတ္မႈ အကုသိုလ္ကံမ်ားမွာ ရဟနၱာဘဝကို အက်ိုးေပးခြင့္မရဘဲ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားသည္။ )

(ခ) ေကာင္းေသာကံမ်ားရွိ ေသာ္လည္း မေကာင္းေသာကံ အားျကီးလြန္းေသာအခါ အက်ိုးေပးခြင့္မရ နိုင္ရန္ တားဆီးျခင္းငွာ မတတ္နိုင္ေတာ့ေပ။ ( ဥပမာ - ပထမသံဃာယနာ ၏ ဒါယိကာ ဘုရင္ အဇာတသတ….. အဖကို သတ္သည့္ အကုသိုလ္ေျကာင့္ ဘုရားအား ျကည္ညိုသည့္ ပုထုဇဉ္ေတြထဲတြင္ အသာဆံုးျဖစ္ေသာ္လည္း ေလာကကုမၻီ ငရဲတြင္ လူနွစ္ ( ၆၀ဝ၀ဝ ) ခံရရွာဦးမည္ ။သို့ေသာ္ ငရဲကလြတ္ေသာအခါ ဝိစိတာဝီ မည္ေသာ ပေစၥကဗုဒၶ ျဖစ္မည္။)အေရးျကီးသည္မွာ အကုသိုလ္ လုပ္မိလွ်င္ မတိုးပြားေအာင္ တိုတိုျဖတ္ ၊ သို့မွသာ အက်ိုးေပးခြင့္မရ ဘဲ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားျကမည္။ ကုသိုလ္ လုပ္လွ်င္ တိုးပြားေအာင္ အားဆင့္ေပး ၊ သို့မွသာ ေကာင္းက်ိုးေပးခြင့္ရမည္။ ဒါေပမယ့္ ျပုလုပ္တဲ့ ဒါန ၊သီလ ၊ ကံေတြ အေပၚမွာ လိုခ်င္တပ္မက္သည့္ တဏွာ မကပ္ျငိရပါ။

(မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ ဘုရားျကီး အျကိမ္ျကိမ္ေဟာေလ့ရွိပါသည္။ နတ္သမီး ၅၀ဝ နွင့္ သုျဗဟမ နတ္သားဇာတ္၊ မည္သည့္ ဘဝေရာက္ေရာက္ ေသရဦးမည္ ဆိုသည္ကို ထင္ရွားေသာ ဇာတ္ေတာ္မ်ားကို နာယူျကည့္ျခင္းျဖင့္ သိနိုင္ပါသည္။)

ေနာက္ ဒါန ၊သီလ ၊ဘာဝနာ ျပုေနခ်ိန္မွာ ဘယ္လို စိတ္ထားရမယ္ဆိုတာ ဓမၼေစတီ ဦးေကာသလ ၏ ဒသနသမၺဒါ နည္းျဖင့္ ရွင္းလင္းျပသသည့္ ဒါန ၊ အျမတ္ဆံုးဒါန ၊ သဒၵါမွသည္ နိဗၺာန္ဆီသို့ စေသာတရားမ်ားကို မွတ္သားျကပါ ။ သို့မွာသာ အဘိသခၤ࿿ါရ မာရ္အား အသိျဖင့္ တားနိုင္မည္။ အရဟတၱမဂ္၏ တန္ခိုးျဖင့္သာ အဘိသခၤ࿿ါရ မာရ္ ကို အျမစ္ပ်က္ ေအာင္နိုင္မည္။

ဗုဒၶဘာသာတြင္အေျကာင္းအရာတစ္ခုကိုေလ့လာက်င့္ျကံရာ၌ နည္းစံနစ္က်သည္။ သိပၸံနည္းက်သည္။ ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားသည္ အေျကာင္းအက်ိုး ဆက္စပ္မႈရွိျခင္း၊ ယုတၱိနည္းက် လက္ေတြ့က်ျခင္း၊ စနစ္တက် ဖြဲ့စည္းမႈ ရွိျခင္း၊ မွန္သည္-မွားသည္၊ လုပ္သင့္သည္-မလုပ္သင့္သည္၊ အက်ိုးရွိသည္-အက်ိုးမဲ့သည္ တို့ကို မိမိတို့ကိုယ္တိုင္ ေဝဖန္စမ္းစစ္ ခြင့္ရွိျခင္း၊ အခ်ိန္မေရြး၊ ေနရာမေရြး၊ လူမ်ိုး ဘာသာမေရြး လက္ေတြ့က်င့္ျကံျပီး ေအးခ်မ္းမႈကို ကိုယ္တိုင္သိရွိနိုင္ျခင္း၊ အျမဲထာဝရ မွန္ကန္ျခင္း စေသာ အရည္အခ်င္းမ်ား ျပည့္စံုေသာေျကာင့္ ဗုဒၶ ၏အဆံုးအမမ်ားနွင့္ ဗုဒၶဘာသာသည္ လက္ေတြ့သဘာဝက်သည့္ အမွန္ကန္ဆံုးအမွန္တရား လည္း ျဖစ္သည္။

ကမၻာဦးအစမွ ရွိခဲ့ျပီးေသာ ေတြ့ရွိခ်က္၊ အမွန္တရားတို့သည္ အတိုင္းအတာ တစ္ခု၊ အေျခအေန အခ်ိန္အခါ ေနရာေဒသ တစ္ခု၊ လူအုပ္စုတစ္စု အတြက္ သာ မွန္ကန္သည့္ အမွန္တရား (customary truth and conventional truth) သမုတိသစၥာမွ်သာ ျဖစ္ေျကာင္း၊ အျမဲထာဝရ မွန္ကန္သည့္ အမွန္တရား (Universal truth and ultimate truth) ပရမတၱ သစၥာ တရားမွာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္၌သာ ေတြ့နိုင္ေျကာင္း၊ ဝိဇၨာ၊ သိပၸံပညာရွင္တို့၏ ေတြ့ရွိခ်က္မ်ား အပါအဝင္ အယူဝါဒဆိုင္ရာ အမွန္တရား အားလံုးတို့၏ ေရွ့ေျပး ပထမ အမွန္ဆံုးတရား ျဖစ္သည္္။

အာနာပါန Anapana

အာနာပါန တရားရႈမွတ္ က်င့္ျကံအားထုတ္ျခင္းတြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အထင္ရွားဆံုး နွင့္ အေက်ာ္ျကားဆံုး ျဖစ္သည္။ တရားရႈမွတ္ျခင္းသည္ အရာအားလံုးကို ထိန္းခ်ုပ္ေလ့က်င့္မႈ တစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ေလ့က်င့္သူသည္ သိစိတ္ပ်ံ့လြင့္စိတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး စိတ္အနားေပးျခင္း သို့မဟုတ္ သိမွတ္ေနျခင္း၏ အနက္ရွိုင္းဆံုးေသာ အဆင့္သို့ ေရာက္ရွိရန္ ျကိုးပမ္းအားထုတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ တရားရႈမွတ္ျခင္းသည္ ဘာသာအမ်ားစု၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္ျပီး ေရွးေခတ္ကတည္းမွပင္ က်င့္ျကံအားထုတ္ခဲ့ျကသည္။တရားရႈမွတ္က်င့္ ျကံအားထုတ္ျခင္း နွစ္မ်ိုးျဖစ္ျကေသာ သမထ နွင့္ ဝိပႆနာ တို့အျကားတြင္ ထင္ရွားသည္။

နွစ္မ်ိုးစလံုးသည္ဉာဏ္အလင္းရရွိရန္အတြက္လိုအပ္သည္။ သမထတြင္အမွတ္တစ္ခုတည္းအာရံုစိုက္ျကည့္ျခင္း စိတ္တည္ျငိမ္မႈစြမ္းရည္ကိုတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေအာင္ေလ့က်င့္အားထုတ္ျခင္းျဖစ္ျပီး၊ ဝိပႆနာသည္ပကတိသဘာဝအမွန္မ်ားကိုရႈျမင္ျခင္းအားျဖင့္ ထိုးထြင္းသိျမင္ျခင္းနွင့္ ပညာတို့ တိုးတက္ ဖြံ့ျဖိုး လာေစရန္ျဖစ္သည္။ တရားရႈမွတ္က်င့္ျကံျခင္းနွစ္မ်ိုးအျကား ကြာျခားမႈနွိုင္းယွဉ္ခ်က္သည္ အျမဲတမ္းျပတ္သား ေပၚလြင္မႈမရွိပါ။ ကြာျခားမႈသည္ အာနာပါနသတိ ကဲ့သို့ေသာ က်င့္ျကံမႈမ်ား ေလ့လာလိုက္စား သည့္အခါတြင္ထင္ရွားစြာေတြ့ျမင္ရသည္။ အာနာပါနသည္ သမထက်င့္စဉ္၏အစ တာထြက္ဟု ေျပာနိုင္ေသာ္လည္း အဆင့္အမ်ိုး မ်ိုးကိုျဖတ္သန္းသြားျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ဝိပႆနာက်င့္စဉ္သို့ ေရာက္ရွိအဆံုးသတ္သြားသည္။

မိမိ၏ခနၶာကိုယ္ကို မိမိကိုယ္တိုင္ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ မိမိ၏ မတင့္တယ္ေသာ စိတ္တို့ကို ျဖူစင္ေစေသာ က်င့္စဉ္ျဖစ္သည္ ။ ျပန့္လြင့္ေနေသာစိတ္ကို စုစည္းနိုင္ရန္အတြက္ ပံုမွန္အတိုင္း အသက္ရႈမႈကို အာရံုစူးစိုက္ျပီး စတင္ရႈမွတ္ေလ့က်င့္မႈ ျပုလုပ္ျကရသည္။ စိတ္သည္ တည္ျကည္စူးရွမႈရွိျပီး ခနၶာကိုယ္ကို အာရံုစူးစိုက္၍ ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ရုပ္သည္လည္းေကာင္း၊ စိတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ခဏမစဲ မရပ္မနား ေျပာင္းလဲေနျကေသာတရား၊ စျကာဝ႒ဌာတစ္ခုလံုး၏ သဘာဝဓမၼ အမွန္တရားကို ေတြ့ရွိလာေသာအခါ မျမဲျခင္းသဘာဝ(အနိစၥ)၊ ဆင္းရဲျခင္း(ဒုကၡ) နွင့္ အစိုးမရေသာ(အနတၱ) သေဘာသဘာဝ အမွန္တို့ကို သိရွိျကသည္။ ဤကဲ့သို့ အမွန္တရား ဓမၼလကၡဏာကို ကိုယ္တိုင္ကိုျက တိုက္ရိုက္သိလာေသာအခါ စိတ္အတြင္း၌ မတင့္တယ္ မစင္ျကယ္မႈမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္၍ စိတ္ကို ျဖူစင္မႈ ျဖစ္ေစေသာ တရားက်င့္စဉ္ျဖစ္သည္။
ေထရဝါဒဗုဒၶအယူဝါဒသည္နိဗၺာန္ေရာက္ေျကာင္း မဂၢင္ရွစ္ပါး ၏တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္သည့္သတိတရား နွင့္ အာရံုစူးစိုက္မႈတို့၏ရႈမွတ္ျခင္းဖြံ့ျဖိုးလာမႈကိုဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သည္။


ဝိပႆ     နာ  Vipassana
ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ဝိပႆနာ က်င့္စဉ္ကိုဘီစီ (၅၈၈) လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း၂၆၀ဝ-ေက်ာ္တြင္ပထမဆံုးေသာ စတင္ေတြ့ရွိက်င့္ျကံအားထုတ္ ခဲ့ သူျဖစ္သည္။

ဝိပႆ     နာ ဆိုသည္မွာ အရွိကိုအရွိအတိုင္း မွန္ကန္စြာသိျမင္ျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ရရွိသည္။ မိမိ၏ခနၶာကိုယ္ကို မိမိကိုယ္တိုင္ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ မိမိ၏ မတင့္တယ္ေသာ စိတ္တို့ကို ျဖူစင္ေစေသာ က်င့္စဉ္ျဖစ္သည္ ။ မိမိ၏ခနၶာကိုယ္ကို မိမိကိုယ္တိုင္ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ မိမိ၏ မတင့္တယ္ေသာ စိတ္တို့ကို ျဖူစင္ေစေသာ က်င့္စဉ္ျဖစ္သည္ ။ 

အသင္သည္ ျပန့္လြင့္ေနေသာစိတ္ကို စုစည္းနိုင္ရန္အတြက္ ပံုမွန္အတိုင္း အသက္ရႈမႈကို အာရံုစူးစိုက္ျပီး စတင္ရႈမွတ္ေလ့က်င့္မႈ ျပုလုပ္ျကရသည္။
စိတ္သည္ တည္ျကည္စူးရွမႈရွိျပီး ခနၶာကိုယ္ကို အာရံုစူးစိုက္၍ ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ရုပ္သည္လည္းေကာင္း၊ စိတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ခဏမစဲ မရပ္မနား ေျပာင္းလဲေနျကေသာတရား၊ စျကာဝ႒ဌာတစ္ခုလံုး၏ သဘာဝဓမၼ အမွန္တရားကို ေတြ့ရွိလာေသာအခါ မျမဲျခင္းသဘာဝ(အနိစၥ)၊ ဆင္းရဲျခင္း(ဒုကၡ) နွင့္ အစိုးမရေသာ(အနတၱ) သေဘာသဘာဝ အမွန္တို့ကို သိရွိျကသည္။ ဤကဲ့သို့ အမွန္တရား ဓမၼလကၡဏာကို ကိုယ္တိုင္ကိုျက တိုက္ရိုက္သိလာေသာအခါ စိတ္အတြင္း၌ မတင့္တယ္ မစင္ျကယ္မႈမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္၍ စိတ္ကို ျဖူစင္မႈ ျဖစ္ေစေသာ တရားက်င့္စဉ္ျဖစ္သည္။

သုတၱန္ပိဋကတ္
သုတၱန္ (Discourses) ပိဋကတ္  သည္ ေဝေနက်သတၱဝါတို့၏ စရိုက္ဝါသနာကိုလိုက္၍ လူအမ်ားသိရွိနားလည္လြယ္ေသာေဝါဟာရမ်ားကိုအေျခခံကာ ေဟာျကားထားေသာ တရားေတာ္မ်ားျဖစ္သည္။ ဓမၼစျကာသုတ္ ၊ အနတၱလကၡဏာသုတ္ ၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သုတ္ ၊ မဟာသတိပ႒ဌာနသုတ္ေတာ္မ်ားသည္ သုတၱန္ပိဋကတ္ တြင္ပါဝင္သည္။ သုတၱနၱပိဋကတ္ကို က်မ္း(၃)က်မ္း နိကာယ္ (၅)ရပ္ျဖင့္ ခြဲျခားထားပါသည္။
    (၁) ဒီဃနိကာယ္
    (၂) မဇၩိမနိကာယ္
    (၃) သံယုတၱနိကာယ္
    (၄) အဂၤ࿿ၢုတၱရနိကာယ္
    (၅)ခုဒၵကနိကာယ္

ဝိနည္းပိဋကတ္ 
ဝိနည္း (Discipline) ပိဋကတ္  သည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာဝကရဟန္းေတာ္မ်ား လိုက္နာက်င့္ဆံုးေဆာက္တည္ရန္ ပညတ္ေတာ္မူခဲ့ေသာ ဝိနည္းသိကၡာပုဒ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုသိကၡာပုဒ္တို့တြင္ ဘိကၡုပါတိေမာက္၌ပါရွိေသာ ၂၂၇သြယ္ သိကၡာပုဒ္တို့သည္ ရဟန္းေတာ္တို့အတြက္ အေျခခံျကေသာ အေရးျကီးသည့္ ဝိနည္းမ်ားျဖစ္သည္။ ဝိနည္းပိဋကတ္ကို နိကာယ္ငါးရပ္ က်မ္း (၅)က်မ္းခြဲျခားထားပါသည္။
    (၁) ပါရာဇိကဏ္
    (၂) ပါစိတ္
    (၃) မဟာဝဂ္
    (၄) စူဠဝဂ္
    (၅) ပရိဝါ

အဘိဓမၼာ တရားေတာ္ 
အဘိဓမၼာ (Ultimate Doctrine) တရားေတာ္  ကိုေဟာျကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ထိုသို့ေဟာျကားစဉ္ ေန့စဉ္ဆြမ္းခံခ်ိန္၌ နတ္ျပည္တြင္ နိမၼိတရုပ္ပြားကို ကိုယ္စားေဟာျကားေစျပီး ေျမာက္ကြ်န္းဥတၱရကုရုသို့ဆြမ္းခံျကြေတာ္မူပါသည္။ ထိုေနာက္ အေနာတတ္အိုင္၌ဆြမ္းဘုဉ္းေပးေတာ္မူျပီးအရွင္သာရိပုတၱရာအား အဘိဓမၼာတရားေတာ္ကို အက်ဉ္းခ်ုပ္ေဟာျကားေတာ္မူပါသည္။ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ပညာဧတဒဂ္ျဖစ္သည့္အတြက္ ဘုရားရွင္ေဟာျကားအပ္ေသာ တရားအက်ဉ္းကို အက်ယ္သိျမင္ေတာ္မူျပီး ရဟန္းေတာ္မ်ားကိုပို့ခ်ခဲ့ပါသည္။ အဘိဓမၼာပိဋကသည္ အရွင္သာရိပုတၱရာ ေဟာျကားပို့ခ်ခဲ့ေသာ ပိဋက ျဖစ္ပါသည္။

အဘိဓမၼာ
အဘိဓမၼာသည္ သတၱေလာက ဩကာသေလာက သခၤ࿿ါရရေလာက ဟုဆိုအပ္ေသာ ေလာကသံုးပါးနွင့္နိဗၺာန္ အေျကာင္းကို ပရမတၳ တရားေလးပါးအျဖစ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာကာ သဘာဝတရားမ်ားကိုျဖစ္စဉ္အတိုင္း အျကြင္းမရွိျပည့္စံုစြာ ေဟာျကားေတာ္မူခဲ့ေသာ ပရမတၳေဒသနာေတာ္ျဖစ္ပါသည္။

ေနာင္တ ၁၀ မ်ိုး
(၁) ငယ္စဉ္က ပညာမသင္ခဲ့မိျခင္း။

(၂) ဒုတိယ အရြယ္က ဥစၥာမစုမိျခင္း။

(၃) သူတစ္ပါး၏ အခ်စ္ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့မိျခင္း။

(၄) သူ့အသက္ကို သတ္၍ စားခဲ့မိျခင္း။

(၅) သူ့တပါးသားမယားကို ဖ်က္ဆီးခဲ့မိျခင္း။

(၆) ပစၥည္းရွိလ်က္ အလႉဒါန မစြန့္ျကဲမိျခင္း။

(၇) ေမြးမိ ေမြးဘတို့ကို မကြယ္လြန္ပီက မျပုစုခဲ့ရျခင္း။

(၈) သူေတာ္ေကာင္းတို့၏ ဆံုးမစကားကို မနာယူခဲ့မိျခင္း။

(၉) ပညာရွိထံ နည္းနာမခံခဲ့မိျခင္း။

(၁၀) ငယ္စဉ္က အက်င့္မေကာင္းခဲ့ျခင္း။



ေတာ္ဝင္သူ ၄-ေယာက္
သာသနာဝင္က်မ္းစာတို့၌ ေတာ္တည့္မြန္ျမတ္သည္ဟုခ်ီးက်ူးေထာပနာျပုခံရေသာ မိန္းမျမတ္ ၄-ေယာက္။
    
 (၁) အမရာေဒဝီ - မေဟာသဓာ ၏ဇနီး၊
     
 (၂) စနၵကိနၷရီ - စနၵကိနၷရာ ၏ဇနီး၊
    
 (၃) မဒၵီေဒဝီ - ေဝႆနၱရာမင္း ၏ မိဖုရား၊
    
 (၄) သမၺူလေဒဝီ - ေသာတၳိေသနမင္း ၏ မိဖုရား။

ပ႒ာန္း ၂၄ ပစၥည္း အဓိပၸါယ္အက်ဥ္္း

ေဟတုပစၥေယာ
ဟိတ္ ၆-ပါးျဖစ္၍ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းပေညာင္းပင္ အစရွိသည္တို႔၏ အျမစ္သည္ ထိုသစ္ပင္အား ၿမဲၿမံခိုင္ခံ့စြာ တည္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ဟိတ္ ၆-ပါးသည္ သမၸယုတ္တရားတို႔အား ၿမဲၿမံခိုင္ခံ့ေအာင္ အျမစ္သဖြယ္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ (ေက်းဇူးျပဳသည္ဆိုရာ၌မျဖစ္ေပၚေသးသည္ကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္း၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးကို တည္ေနေစျခင္း၊ တည္ေနသည္ကို တိုးပြားေစျခင္းတို႔ပင္တည္း။)


အာရမၼဏပစၥေယာ
အာ႐ံု ၆-ပါးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းႀကိဳးတန္း ေတာင္ေ၀ွး အစရွိသည္တို႔သည္ မစြမ္းမသန္ေသာ သူတို႔အား ထျခင္း ရပ္ျခင္း သြားျခင္းကိစၥကို ၿပီးေစသကဲ့သို႔ အာ႐ံုသည္ စိတ္ေစတသိတ္တို႔အား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

အဓိပတိပစၥေယာ
အႀကီးအမွဴးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား တနည္းစၾက၀ေတးမင္းသည္ အထြတ္အထိတ္ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာတန္းခိုးျဖင့္ တပါးေသာသူတို႔၏ ႀကီးေသာသတၱိကို တားျမစ္၍ တိုင္းႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားတို႔အား အႀကီးအကဲ အစိုးရေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ပစၥယုပၸန္တို႔အား အႀကီးအမွဴးျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။


အနႏၲရပစၥေယာ
အျခားမဲ့ (တဆက္တည္း အၾကားမရွိ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသားတရား။ တနည္းစၾကာ၀ေတးမင္း၏ နတ္ရြာ လားျခင္းသည္ သားႀကီး ရတနာအား မင္းအျဖစ္ အဘိသိတ္ခံျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အျခားမဲ့ အျခားမရွိ (တဆက္တည္း) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။



သမနႏၲရပစၥေယာ
ေကာင္းစြာအျခားမဲ့ (တဆက္တည္း အၾကားမရွိ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းစၾကာ၀ေတးမင္း၏ အရည၀ါသီ ေတာထြက္ေတာ္မူ၍ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားႀကီးရတနာအား မင္းျဖစ္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေကာင္းစြာအျခားမဲ့ အျခားမရွိ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

သဟဇာတပစၥေယာ
အတူတကြျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းဆီမီးသည္ မိမိေတာက္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ အတူတကြ အလင္းကို ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ အေၾကာင္းတရားတို႔သည္ မိမိတို႔ျဖစ္ေပၚလာသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ပစၥယုပၸန္အက်ိဳးတရားတို႔ကိုလည္း တၿပိဳက္နက္ အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာေစေအာင္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

အညမညပစၥေယာ
အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းသစ္သားသံုးခြ တိဒ႑သည္ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေခ်ာင္းသည္ တစ္ေခ်ာင္းအား ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစျခင္းငွာ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။




နိႆ     ယ ပစၥေယာ
မီွရာ တည္ရာ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္အစရွိသည္တို႔အား မွီရာတည္ရာျဖစ္သျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မွီရာတည္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

ဥပနိႆ     ယ  ပစၥေယာ
အားႀကီးေသာ အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းမိုးတြင္းသံုးလပတ္လံုး ရြာေသာ မိုးႀကီးသည္ ထိုမိုးကို မွီကုန္ေသာ သစ္ပင္ သတၱ၀ါ အစရွိသည္တို႔အား အားႀကီးေသာ အေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (အားႀကီးေသာအေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

ပုေရဇာတပစၥေယာ
ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းကမာၻဦး၌ျဖစ္ေသာ ေန လတို႔သည္ မိမိတို႔ ထင္ရွားရွိခိုက္ အလင္းကိုမွီကုန္ေသာ သတၱ၀ါတို႔အား ေရွး၌ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍) ေက်းဇူးျပဳေသာတရား။





ပစၧာဇာတပစၥေယာ
ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းလင္းတငယ္တို႔၏ အာဟာရ၌ ခ်င္ျခင္း ေစတနာသည္ ေနာက္မွျဖစ္၍ ထင္းရွားရွိေသာကိုယ္အား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ အရွင္ဗာကုလ ရဟႏၲာေလာင္းသည္ ေမြးခါစ ႏို႔စို႔အရြယ္ အခါက သမုဒၵရာအလယ္၌ ေရထဲသို႔က်သြားရာ ေရနစ္၍မေသ။ ထိုသို႔မေသရျခင္းမွာ ေနာင္အခါ ရဟႏၲာျဖစ္မည့္ သတၱိက အရွင္ဗာကုလအား မေသေစရန္ အက်ိဳးျပဳေသာေၾကာင့္တည္း။

အာေသ၀နပစၥေယာ
အဖန္တလဲလဲ မွီ၀ဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာနံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္ေသာနံ႔သာအား အဆင္းအနံ႔ လြန္စြာတိုးပြားခိုင္ၿမဲစြာ ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ၄င္း၊ ေရွးေရွးသင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္သည္ ေနာက္ေနာက္ သင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္အား ေလ့က်က္ျခင္းငွာ အားရွိ၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ၄င္း အဖန္တလဲလဲ မွီ၀ဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

ကမၼပစၥေယာ
စီရင္ျခင္း သံ၀ိဓာနကိစၥႏွင့္ မ်ိဳးေစ့ျဖစ္ေစျခင္း ဗီဇနိဓာနကိစၥျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း ေကာင္းစြာ သိုမွီး သိမ္းဆည္းစီရင္အပ္ေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အၫြန္႔အေညႇာင့္၏ ျဖစ္ျခင္းငွာ အမူအရာ လံု႔လ၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မ်ိဳးေစ့အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။




၀ိပါကပစၥေယာ
အက်ိဳးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းခ်မ္းေအးေသာ ေလသည္ ခ်မ္းေအးေသာ အရိပ္၌ ေနေသာသူအား ခ်မ္းၿငိမ္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကံတို႔၏ အက်ိဳးအျဖစ္ျဖင့္ (ၿငိမ္းသက္သည္ျဖစ္၍) အေထာက္အပံ့ျပဳမႈျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသတ္ေသာတရား။

အာပာာရပစၥေယာ
ေထာက္ပံ့ခိုင္ခံ့ေစတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းေထာက္ကန္ေသာတိုင္သစ္သည္ အိမ္အေဟာင္းအား ၿမဲၿမံခိုင္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ေထာက္ပံ့တတ္)ေဆာင္တတ္ေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။

ဣႃႏၵိယပစၥေယာ
အစိုးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းတစ္ႏိုင္ငံ တစ္ျပည္တည္း၌ အသီးသီးဆိုင္ရာ ကိစၥတာ၀န္ကို ေပးအပ္ခံရသည့္ အစိုးရေသာလက္ေအာက္ခံ မင္းတို႔သည္ (အခ်င္းခ်င္း ထိုအစိုးရေသာ သတၱိကို မျဖစ္မူ၍) မိမိတို႔၏ တာ၀န္အရာ၌ အစိုးတရ ပိုင္ပိုင္ ႏိုင္ႏိုင္ ေဆာင္ရြက္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အစိုးရသည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

စ်ာနပစၥေယာ
ကပ္၍ စူးစူးစိုက္စိုက္ ႐ႈတတ္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း ေတာင္ဖ်ား သစ္ပင္ဖ်ားသို႔ တတ္၍ ၾကည္ေသာသူသည္ အေ၀းအနီး အရပ္တို႔ကို ျမင္ျခင္း၊ ထိုျမင္ျခင္း၌ အလိုရွိေသာသူအား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကပ္၍႐ႈတတ္ေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။


မဂၢပစၥေယာ
ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းဤမွာဘက္မွ ထိုမွဘက္သို႔ ကူးေသာသူသည္ ဤမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔ ၎၊ ထိုမွာဘက္မွ ဤမွာဘက္သို႔ ကူးလိုေသာသူသည္ ထိုမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔၎ ဘ၀တစ္ခုမွ ဘ၀တစ္ခုသို႔ ေဆာင္ပို႔ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။

သမၸယုတၱပစၥေယာ
ယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္းႏို႔ရည္၊ ေထာပတ္၊ ပ်ား၊ သကာဟူေသာ စတုမဓူ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း ႏွီးေႏွာေရာ ႁပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အတူတကြ ယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။






၀ိပၸယုတၱပစၥေယာ
မယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း ေျခာက္ပါးေသာ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးမေႏွာ မေရာ ႁပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မႏွီးမေႏွာ မယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။






အတၳိပစၥေယာ
ပစၥဳပၸန္၌ ထင္ရွာရွိဆဲျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္းဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းသည္ မိမိကိုမွီေသာအားျဖင့္ သစ္ပင္ ျမက္ပင္ စသည္တို႔အား ျပန္႔ပြားေစျခင္းငွာ မိမိထင္ရွားရွိေနျခင္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထင္ရွားရွိေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။



နတၳိပစၥေယာ
မရွိသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း–  ညဥ့္၏ကင္းျခင္းသည္   ေန႔ျဖစ္ျခင္းငွာ  ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔၎ ဆီမီး၏ ၿငိမ္းျခင္းသည္ အမိုက္ေမွာင္ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔၎ မရွိေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။



၀ိဂတပစၥေယာ
ကင္းမဲ့ခ်ဳပ္ေပ်ာက္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း ေန၏ ၀င္ျခင္းသည္ လေရာင္လင္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကင္းခ်ဳပ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။





အ၀ိဂတပစၥေယာ
မကင္းသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္းမဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကို မွီကုန္ေသာ ငါးမကာရ္း အစရွိသည္တို႔၏ ပီတိ ေသာမနႆ ပြားျခင္းငွာ မိမိ၏မကင္းေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မကင္းသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။






ပ႒ာန္း ၂၄-ပစၥည္း (အဂၤလိပ္ ဘာသာျပန္)

၁။ ေဟတု ပစၥယ=The relation way of root.
၂။ အာရမၼဏ ပစၥယ=The relation of object.
၃။ အဓိပတိပစၥယ=The relation of dominance.
၄။ အနႏၲရ ပစၥယ=The relation of contiguity.
၅။ သမနႏၲရ ပစၥယ=The relation of immediate contiguity.
၆။ သဟဇာတ ပစၥယ=The relation of Co-existence.
၇။ အညမည ပစၥယ=The relation of reciprocity.
၈။ နိႆယ ပစၥယ=The relation of dependence.
၉။ ဥပနိႆယ ပစၥယ=The relation of Sufficing condition.
၁၀။ ပုေရဇာတ ပစၥယ=The relation of pre-existence.
၁၁။ ပစၧာဇာတ ပစၥယ=The relation 0f post-existence.
၁၂။ အာေသ၀န ပစၥယ=The relation of habitual recurrence.
၁၃။ ကမၼ ပစၥယ=The relation of Kamma.
၁၄။ ၀ိပါက ပစၥယ=The relation of effect.
၁၅။ အာဟာရ ပစၥယ=The relation of food.
၁၆။ ဣျႏၵိယ ပစၥယ=The relation of control.
၁၇။ စ်ာန ပစၥယ=The relation of jhana.
၁၈။ မဂၢပစၥယ=The relation of path.
၁၉။ သမၸယုတၱ ပစၥယ=The relation of association.
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱ ပစၥယ=The relation of dissociation.
၂၁။ အတၳိ ပစၥယ=The relation of presence.
၂၂။ နတၳိ ပစၥယ=The relation of absence.
၂၃။ ၀ိဂတ ပစၥယ=The relation of abeyance.
၂၄။ အ၀ိဂတ ပစၥယ=The relation of continuance

မူလစာေရးသူ -->>ၿငိမ္းခ်မ္းသူ(နည္းပညာ)
References:
မူလပဏၰာသ။ ပါဠိ။ ၃၆၀။ အ႒ကထာ။ ၂၃၄။ နိဒါနဝဂၢသံယုတ္၊ ပါဠိ။ ၃၇၇။ အ႒ကထာ။ ၁၃၃။


TAGS:
Myoma Myint Kywe, Myoma Myint Kywe articles 2014, Karate Myint, Buddhism, Buddha BC 623, Buddha articles 2014, Buddhism booksie, Booksie Myoma Myint Kywe,
ၿမိဳ ႔မ-ျမင့္ၾကြယ္
Metta 2014, About Metta 2014, Metta articles 2014, Metta Is Essential (Metta ist wichtig), มิวม่า มิตร จอย    เมตตา Burmese Buddhism 2014, Burmese Buddhism articles, Theravada Buddhism articles, Theravada Buddhism 2014, Theravada monks 2014, Metta in Theravada Buddhism, Buddha and Metta, Metta meditation 2014 article, What is metta in Buddhism, what is Buddhism 2014, Myint Kywe, Myint Buddhism, Myoma Myint Kywe 2014, Articles of Myoma Myint Kywe, Buddha was born in BC 623, Buddhist philosophy 2014, Buddhism logic,